« Η αρχή που εξακολουθώ να υποστηρίζω ακόμη και σήμερα είναι ότι ποτέ ένα αναμμένο κερί δεν θα πάθει το παραμικρό αν ανάψει δίπλα του κι ένα άλλο »
Γράφει η Ελευθερία Γεωργοπούλου (Υπεύθυνη Επικοινωνίας του toothnews)
Απλός. Σαφής. Ευαίσθητος. Άνθρωπος. Δεν υπάρχουν άλλες λέξεις για να δώσεις μια γρήγορη αλλά πλήρη εικόνα του κου Ιωάννη Φουρμούζη. Κουβαλώντας τη γοητεία ενός υπέροχου μυαλού, ο 54χρονος Οδοντίατρος, είναι από τις λίγες περιπτώσεις επιστημόνων που αποδεικνύουν με τις πράξεις τους ότι το παν στη ζωή είναι «να συμβάλουμε κι όχι να ξεχωρίζουμε».
Του αρέσει να είναι παρατηρητής και νοσταλγός του παρελθόντος του αλλά και δράστης του παρόντος.
Πιστεύει και προσπαθεί να εξασκεί την Οδοντιατρική όσο λιγότερο τραυματικά μπορεί και με ελάχιστο πόνο γιατί όπως υποστηρίζει δεν θέλει οι ασθενείς να φοβούνται τον οδοντίατρο.
Για εμένα, το παρακάτω απόσπασμα, δεν είναι απλώς μία συνέντευξη ακόμη αλλά εμπειρία ζωής. Ενώ έχει περάσει λίγος καιρός από εκείνη τη συνάντηση στο ιατρείο του, μέσα μου είναι ζωντανή ακόμη η προσωποποίηση αυτής της απλότητας που εκπέμπει ο κος Ιωάννης Φουρμούζης.
«Ξέρετε δεν συνηθίζω να δίνω συνεντεύξεις γι’ αυτό να είστε επιεικείς μαζί μου. Εντάξει;»
Μάλλον αστειεύεται μαζί μου ζητώντας «την επιείκειά μου» γιατί λίγο αν τον παρατηρήσεις θα δεις ότι ετούτος ο Οδοντίατρος έχει χάρισμα στο λέγειν, στο χιούμορ και στην ανθρώπινη επικοινωνία γενικότερα! Άρα μάλλον αστειεύεται όταν ζητάει την επιείκεια μου.
Κύριε καθηγητά διαβάζουμε – στο βιογραφικό σας:
“Συνεχιζόμενη εκπαίδευση, μέλος σε Επιστημονικές Εταιρείες, εξωπανεπιστημιακή δραστηριότητα, εισηγήσεις, ομιλίες, διδακτική δραστηριότητα, ερευνητική δραστηριότητα, συγγραφική δραστηριότητα” .
Πώς γίνονται όλα αυτά;
Δεν είναι δύσκολο, αρκεί να αφιερώσεις αρκετό χρόνο. Πολλές φορές, αυτός ο χρόνος αφαιρείται από την προσωπική σου ζωή, την οικογένεια, την διασκέδαση. Εαν είσαι προσηλωμένος στο στόχο σου τότε όλα είναι δυνατό να πραγματοποιηθούν.
Στην αρχή λοιπόν, παρόλο που οι οικονομικές συνθήκες της οικογένειας δεν ήταν καλές, η μεγάλη μου αγάπη για τη μάθηση με ωθούσε να σπουδάσω.
Τελειώνοντας τις σπουδές μου στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο, αποφάσισα να συνεχίσω την μετεκπαίδευσή μου στην Ελβετία. Μια ανεξήγητη όρεξη με οδηγούσε να σπουδάσω να μάθω περισσότερα. Τελειώνοντας εδώ τις σπουδές μου, μιας και στην Ελλάδα δεν μπορούσα να συνεχίσω αφού δεν υπήρχαν μεταπτυχιακά προγράμματα, έφυγα στο εξωτερικό, στην Ελβετία συγκεκριμένα, για να κάνω εκεί την μετεκπαίδευση μου.
Στη διαδρομή μου τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ελβετία στάθηκα τυχερός αφού βρέθηκαν κοντά μου κάποιοι άνθρωποι όπως ο κύριος Μήτσης , η κυρία Κηπιώτη, η κυρία Τσάμη , οι οποίοι με βοήθησαν να βρω τον δρόμο προς έναν άνθρωπο (ένα δεύτερο πατέρα στην Ελβετία ) που θαύμαζα και θαυμάζω ακόμα.
Τον κύριο Lang, ο οποίος ήταν και είναι ένας εξαίρετος περιοδοντολόγος δάσκαλος αλλά και άνθρωπος. Από τους πιο γνωστούς και καλύτερους στο κόσμο. Εξακολουθούμε να έχουμε ακόμη μια στενή σχέση. Αυτός ο άνθρωπος εκτός από τα πολλά και σπουδαία πράγματα που με δίδαξε για την οδοντιατρική με έμαθε και πολλά για τη ζωή.
Σιγά σιγά, μέρα με την μέρα, μήνα με τον μήνα η πορεία μου εξελισσόταν καλά.
Το διδακτορικό που ξεκίνησα ήταν κάτι εντελώς νέο για την εποχή του. Αφορούσε στην ψηφιοποίηση ακτινογραφικού και επανεπίθεση ακτινογραφιών, που τώρα γίνονται όλα με την χρήση υπολογιστών.
Τότε όμως, το 1990, παρόλο που υπήρχαν οι Η/Υ λίγοι ήξεραν τις δυνατότητές τους. Το θέμα του διδακτορικού μου με έκανε γνωστό στην Ευρώπη και στην Αμερική. Έτσι, μου δόθηκε η δυνατότητα να μπορώ να μιλάω παγκοσμίως για αυτό. Με καλούσαν να αναπτύξω το θέμα του διδακτορικού μου το οποίο αυτή τη στιγμή δεν έχει κανένα λόγο ύπαρξης.
Αρχίζοντας λοιπόν να μιλάω διαπίστωσα να μου ανοίγονται μπροστά μου δύο ορίζοντες. Της γνώσης και της διδασκαλίας.
Μου άρεσε να μαθαίνω πολλά πράγματα αλλά και να τα μεταδίδω. Ξέρετε η γνώση δεν έχει κανένα νόημα να την κρατάς αλλά το αντίθετο έχει σημασία όταν την μεταδίδεις.
Η αρχή μου άλλωστε που εξακολουθώ να το υποστηρίζω ακόμη και σήμερα είναι ότι «ποτέ ένα αναμμένο κερί δεν θα πάθει το παραμικρό αν ανάψει δίπλα του κι ένα άλλο».
Για να είμαι ειλικρινής, είναι αλήθεια ότι παρόλο που έμαθα πολλά, δεν τα καταφέρνω σ’ όλα. Θεωρώ ότι για όλα υπάρχει ένα όριο.
Το δικό μου όριο ευτυχώς το είδα νωρίς, γι’ αυτό και από τότε που το κατάλαβα δε δουλεύω πλέον μόνος μου. Δουλεύω με μια ομάδα ικανών ανθρώπων και επιστημόνων . Κράτησα ένα κομμάτι ,που πιστεύω ότι το κάνω καλά, και τα υπόλοιπα τα κάνουν οι συνεργάτες μου. Αυτή είναι η φιλοσοφία του ιατρείου, αλλά και η φιλοσοφία μου γενικότερα.
Στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο μπήκα το 2001 ως Λέκτορας, και από το 2013 είμαι Τακτικός Επίκουρος Καθηγητής.
Στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας είμαι πρωτίστως από την μεγάλη αγάπη μου προς τα παιδιά. Μου αρέσει να διδάσκω και να προσπαθώ συνεχώς να βοηθώ τους φοιτητές μου Αυτό είναι λίγο πολύ το ιστορικό μου.
Τι σας γοητεύει στην Οδοντιατρική;
Το περίεργο είναι ότι από πολύ μικρή ηλικία ήθελα να γίνω γιατρός παρόλο που δεν υπάρχει κανένας γιατρός στην οικογένεια. Φαντάζομαι ότι με επηρέασε πολύ η ασθένεια της μητέρας μου. Βλέπετε ήταν άρρωστη όταν γεννήθηκα και μπορεί να πέθανε μετά από πολλά χρόνια, ευτυχώς αλλά εμένα αυτό το άρρωστη από την στιγμή που γεννήθηκα με σημάδεψε.
Η οδοντιατρική προέκυψε από τον πρώτο μου οδοντίατρο. Όταν ήμουν μικρός είχα πρόβλημα με τα δόντια μου. Τα νεογιλά μου δεν έπεφταν και έτσι δεν είχαν χώρο να εμφανιστούν τα μόνιμα. Έπρεπε λοιπόν να πηγαίνω στο γιατρό κάθε τόσο να βγάζει τα νεογιλά – πλήρη εξαγωγή σε πολύ μικρή ηλικία – για να έχουν χώρο να βγουν τα μόνιμα.
Αυτό το τυχαίο γεγονός μ’ έκανε να εξοικειωθώ μαζί του. Θυμάμαι, ήταν ένας έντονα ραχιτικός αλλά τόσο γλυκός άνθρωπος που η γνωριμία και η συναναστροφή μαζί του με έκανε να θέλω κι εγώ να γίνω Οδοντίατρος.
Ξεκίνησα στα ΚΑΤΕΕ γιατί δεν μπήκα στην οδοντιατρική. Δεν είχα γράψει καλά σ ένα μάθημα (μαθηματικά Β’ Λυκείου). Βέβαια το διόρθωσα στην επόμενη χρονιά αλλά δεν πήγα στην Οδοντιατρική γιατί ήθελα να τελειώσω τα ΚΑΤΕΕ.
Τελικά στη ζωή σημαντικότερο ρόλο παίζουν οι επιρροές ή οι επιλογές που καλούμαστε να κάνουμε;
Πιστεύω ότι οι επιρροές παίζουν το μεγαλύτερο ρόλο. Επίσης, σημαντικό ρόλο έχει παίξει και η κοινωνία που γεννήθηκα και μεγάλωσα. Σίγουρα δεν ήταν σαν τη σημερινή, άλλη ηθική, άλλος τρόπος ζωής, άλλο αξιακό σύστημα .
Επίσης, με επηρέασαν εννοείται θετικά και οι δύο καταπληκτικοί γονείς μου καθώς κι ο δάσκαλός μου, ο οποίος ήταν πολύ σημαντικός στη ζωή μου.
Οι επικρατούσες συνθήκες επηρεάζουν τις αποφάσεις μας. Παρ’ ότι οι πόρτες των Πανεπιστημίων των ξένων χωρών ήταν ανοικτές, επέλεξα να επιστρέψω στην πατρίδα μου.
Θα ήταν αλλιώς αν δεν γύριζα; Θα είχα άλλη ζωή. Καλύτερη; δεν ξέρω. Επομένως, κάνεις κάποιες επιλογές που σε σημαδεύουν για την υπόλοιπή σου ζωή και βέβαια είναι σημαντικές. Δε μπορούσα το 1990 να ξέρω τι θα γίνει στην Ελλάδα το 2011, το 2012.
Έπειτα από τόσα χρόνια στον Οδοντιατρικό χώρο είστε ικανοποιημένος με την εξέλιξή σας ως επιστήμονας και «δάσκαλος»;
Θα ξεκινήσω από το τέλος της ερώτησης σας. Σαν δάσκαλος είμαι. Αισθάνομαι πολύ κοντά στα παιδιά στο Πανεπιστήμιο, τα αγαπώ και θέλω να πιστεύω ότι μ’ αγαπούν και αυτά. Θέλω όμως να ‘μαι ειλικρινής, δεν είμαι ικανοποιημένος όσον αφορά στο επιστημονικό κομμάτι του Πανεπιστημίου.
Το Πανεπιστήμιο, η Οδοντιατρική Σχολή συγκεκριμένα, είναι η καλύτερη σχολή του Ε.Κ.Π.Α. Εφέτος, το 2017 πήρε παγκοσμίως την 57η θέση. Παρόλα αυτά η δυσκολία για έρευνα στην Ελλάδα είναι τόσο μεγάλη που με στεναχωρεί και με θλίβει.
Σαν επιστήμονας τώρα στο χώρο του ιατρείου είμαι πολύ ικανοποιημένος γιατί επιτέλους έχω καταφέρει να κάνω αυτά που θέλω. Με πολύ κόπο, πόνο και αγωνία.
Ποιό το πεδίο της έρευνάς σας τώρα;
Ασχολούμαι με τα γονίδια που προκαλούν την περιοδοντίτιδα. Κι επίσης τη θεραπεία με laser και τα αποτελέσματά της στη θεραπεία της περιοδοντίτιδας και στη μικροβιολογική χλωρίδα του στόματος. Πρόσφατα, τελειώσαμε μια διεθνή μελέτη που αφορά στην κάλυψη ριζών μέσω μοσχεύματος ή έτοιμων υλικών κολλαγόνου που διατίθεται στο εμπόριο. Μια συγκριτική μελέτη που θα δημοσιευτεί σε λίγες μέρες. Μία μεγάλη μελέτη.
Πρόσφατα συμμετείχατε σ’ ένα σεμινάριο που αφορούσε στην ανύψωση ιγμορείου. Εντύπωση μου κάνει αυτή η τεχνική δεδομένου ότι πριν μερικά χρόνια ούτε καν η λέξη ιγμόρειο αναφερόταν!
Όταν γύρισα από την μετεκπαίδευσή μου ήμουν ο πρώτος μετεκπαιδευόμενος στα εμφυτεύματα στην Ελλάδα αλλά δε γνώριζα για την ανύψωση ιγμορείου. Την έμαθα στη Γερμανία το ’97. Έμεινα 2 μήνες σ’ ένα ιατρείο κι έμαθα την τεχνική ανύψωσης. Βέβαια όταν έχεις κατακτήσει την θεωρητική και πρακτική γνώση μπορείς να αλλάζεις κάποια πράγματα. Πλέον, θεωρείται μια πολύ καλή τεκμηριωμένη τεχνική. Το πρόβλημα είναι ότι αν θες να είσαι στην κόψη του ξυραφιού, μπροστά – μπροστά αναγκάζεσαι να χρησιμοποιείς τεχνικές, οι οποίες δεν είναι ακόμα έτοιμες. Αυτό για τον μη ειδικό μπορεί να ναι επικίνδυνο. Για τους ειδικούς αν γίνεται με μέτρο είναι αναγκαίο για να μπορέσει να εξελιχθεί μια τεχνική.
Τι εννοείτε ειδικούς;
Αυτούς που έχουν τη γνώση. Συμβαίνει ξέρετε και δεν εξαιρώ τον εαυτό μου, περιοδοντολόγοι που δεν ξέρουμε πράγματα όπως τα ξέρουν οι γενικοί οδοντίατροι. Αυτός που ξέρει είναι ο ειδικός. Γίνεσαι ειδικός μαθαίνοντας.
Στηρίζετε τη χρήση των τελευταίων τεχνολογικών επιτευγμάτων και των πλέον σύγχρονων τεχνικών θεραπευτικής επέμβασης και εξοπλισμού των οδοντιατρείων;
Το υποστηρίζω παρόλο ότι υπάρχει κάποιο κόστος για να είσαι μέσα στις εξελίξεις όσο αφορά τη δια βίου μάθηση και τον εξοπλισμό του ιατρείου σου.
Το άσχημο είναι (εμένα μου έχει συμβεί) να εκπαιδευτείς σε μια τεχνική και να αγοράσεις μηχανήματα τα οποία θα αποδειχθούν λίγο αργότερα ότι δεν προσφέρουν ιδιαίτερα πράγματα , θα τα καταργήσεις και θα έχεις χάσει χρήματα και χρόνο. Πιο ασφαλές για τον μέσο Οδοντίατρο είναι να ακολουθεί αυτήν την τεχνική που είναι αναγνωρισμένη.
Εφαρμογή laser στην αποτελεσματικότερη θεραπεία των περιοδοντικών και περιεμφυτευματικών νόσων. Πόσα απαραίτητα είναι τα laser στην οδοντιατρική;
Θα έλεγα αναγκαία . Χρησιμοποιώ τρία είδη Laser. Με έχουν βοηθήσει κυρίως στη θεραπεία της περιοδοντίτιδας και σε άλλες μικρές επεμβάσεις που σου κάνουν τα πράγματα πιο εύκολα. Αυτό που πρέπει όλοι να καταλάβουν είναι ότι οι θεραπείες απαιτούν χρόνο που το lazer δεν τον περιορίζει.. Μπορείς να κάνεις πράγματα που δεν χρειάζεται η αναισθησία, αποφεύγεται η αιμορραγία, αλλά η θεραπεια δεν γίνεται πιο γρήγορα, θέλει υπομονή. Το laser όμως βοηθάει να κάνεις θεραπείες περιοδοντίτιδας χωρίς καθόλου χειρουργική. Έχω συμπληρώσει 14 χρόνια που δεν κάνω καθόλου χειρουργική.
Μόνο με το laser;
Όχι, χρησιμοποιώ κι άλλες τεχνικές. 14 χρόνια ασχολούμαι με το Laser. 10 χρόνια κάνω περιοδοντολογία τελείως χωρίς χειρουργική.
Δηλαδή τα χειρουργεία που γίνονται για θεραπεία περιοδοντίτιδας;
Είναι σωστά και επιστημονικά αποδεκτά αλλά υπάρχουν κι άλλες τεχνικές.
Υπάρχει μια αναγκαιότητα, λένε, στον άνθρωπο να περάσει απ’ αυτή τη ζωή και να αφήσει ένα στίγμα, μια υπογραφή. Ποιό θέλετε να είναι το δικό σας;
Στη ζωή θα ήθελα να γνωρίσω καλύτερα τον εαυτό μου. Να διαπιστώσω ποιές από τις πεποιθήσεις μου, τα όνειρα, τα πρέπει είναι δικά μου. Προφανώς, με έχει επηρεάσει η οικογένεια, το σχολείο, η ευρύτερη κοινωνία. Αυτό προσπαθώ χρόνια να το κατακτήσω. Επίσης, θα ήθελα οι άνθρωποι. γύρω μου να με θυμούνται ως καλό άνθρωπο, οι ασθενείς μου ως καλό γιατρό και οι φοιτητές μου ως καλο δάσκαλο.
Αυτό το ‘χετε ήδη πετύχει!
Σας ευχαριστώ, μακάρι…
Είμαι περίεργη να μάθω πως περνάτε μια ημέρα σας.
Όταν λειτουργεί το Πανεπιστήμιο είναι δύσκολη η ημέρα μου. Είμαι 6-7 ώρες εκεί και μετά άλλες 6-7 ώρες στο ιατρείο. Μετά είμαι πολύ κουρασμένος. Παρόλα αυτά βρίσκω χρόνο να διαβάζω γιατί αυτό είναι κάτι που με πραγματικά ξεκουράζει.
Τι διαβάζετε;
Έχω πολλά ενδιαφέροντα. Διαβάζω φιλοσοφία, ψυχολογία και επιστημονικά βιβλία. Τα Σαββατοκύριακα τα διαθέτω να διαβάζω, να πηγαίνω σε πολλά σεμινάρια και σπάνια κάποιες μικρές εκδρομές. Αυτή είναι η ζωή μου και μου αρέσει.
Όταν είστε με επιστήμονες της ειδικότητάς σας, τι συζητάτε;
Οι Οδοντίατροι είναι πολύ κακοί σ’ αυτό. Το ξέρω προφανώς γιατί οι περισσότερες παρέες μου είναι με Οδοντιάτρους. Καταλαβαίνω τη γυναίκα μου που δεν είναι οδοντίατρος, η οποία στωικά ακούει όλο τα ίδια και τα ίδια. Οι Οδοντίατροι έχουμε την τάση να αναπαράγουμε τη μέρα μας, τις εμπειρίες μας. Επειδή δεν είναι τα μόνα ενδιαφέροντα αυτά, προσπαθώ πολλές φορές να κατευθύνω την κουβέντα προς κάτι άλλο εκτός επιστήμης.
Αποτέλεσμα συνεχούς επιμόρφωσης και πολυετούς κλινικής εμπειρίας είναι η επιτυχημένη πορεία σας. Τι να προτιμήσουν οι νέοι Οδοντίατροι; Τι θα τους συμβουλεύατε;
Το πρώτο πράγμα που θα έλεγα είναι να μη βάλουν μοναδικό στόχο τα χρήματα. Καλός επαγγελματίας είναι αυτός που κάνει το καλύτερο για τους ασθενείς του ή τους πελάτες του σ΄ ο,τι κι αν επιχειρεί κανείς. Τα χρήματα έρχονται ως αποτέλεσμα. .. Θα ήθελα για ένα παιδί να κάνει αυτό που θέλει (όχι αυτό που θέλουν οι γονείς του, η κοινωνία) και να προσπαθεί να είναι όσο καλύτερος μπορεί. Όχι πλουσιότερος αλλά ο καλύτερος. Ευτυχισμένος είσαι όταν περνάς καλά με τους δικούς σου ανθρώπους πρώτα και με τις επιλογές που έχεις κάνει τόσο στην προσωπική όσο και την επαγγελματική σου ζωή.
Σεμινάρια στην Ελλάδα! Πείτε μας τη γνώμη σας.
Κάποια είναι καλά όχι όμως όλα. Δεν μου αρέσει όπως παρουσιάζονται μερικά. Δυστυχώς στα σεμινάρια – συνέδρια όταν παρουσιάζεται κάτι γρήγορα, πιο πολύ εξυπηρετεί αυτόν που μιλάει παρά αυτόν που ακούει. Σεμινάρια και μεντορινγκ μας χρειάζεται.
Να έχεις έναν μέντορα γι’ αυτό που σε ενδιαφέρει. Να έχεις έναν μέντορα στην ενδοδοντολογία κι έναν στη χειρουργική δεν έχει σημασία. Να έχεις έναν άνθρωπο στον οποίο μπορείς να αναφέρεσαι. Να κάνεις σιγά σιγά το βήμα σου χωρίς θρασύτητα. Μην κάνεις μεγάλα βήματα που θα σε εκθέσουν. Πιστεύω στην Οδοντιατρική που έχει την μικρότερη επεμβατικότητα σ’ όλους τους τομείς.
Είμαι περιοδοντολόγος και προφανώς έχω πολύ αναπτύξει την μικρο-επεμβατικότητα στην περιοδοντολογία, αυτό άλλωστε είναι και το όνειρό μου.
Το ιατρείο μου στην Ελλάδα το ξεκίνησα με τη σκέψη να πλαισιώνομαι από συναδέλφους πολλών ειδικοτήτων, να συνεργαζόμαστε για τα όποια περιστατικά και να μη ταλαιπωρούμαι τον ασθενή.Ο ασθενής να θεραπευθεί με τη μικρότερη ταλαιπωρία.