« ΑΜΕΑ: Άτομα με ειδική…αγάπη. Πρόκειται για εκείνα τα άτομα που δυστυχώς όλοι λίγο ή πολύ αγνοούμε είτε διότι υπερισχύει η άγνοια είτε γιατί δεν έχουμε το χρόνο και τη διάθεση να γνωρίσουμε καλύτερα τα «αγγελούδια» της γης, όπως τα αποκαλούν πολλοί γιατροί »
Αν μοιραζόμασταν κάποιες στιγμές μαζί τους θα συνειδητοποιούσαμε πως εμείς οι δυνατοί και υγιείς πολλές φορές δεν πληρούμε σε όλο το φάσμα, τον ορισμό του ανθρώπου, καθώς ξεχνάμε ότι σκοπός της υπόστασής μας δεν είναι μόνο η προσωπική επιτυχία αλλά και η συμμετοχή μας στην δημιουργία ενός κοινωνικού κράτους, το οποίο θα προνοεί για την πραγμάτωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Γράφει η Αθανασία Παμπούκη (Υπεύθυνη Ενημέρωσης του toothnews)
Ας κάνουμε λοιπόν μαζί μια πρώτη ουσιαστική και έγκυρη γνωριμία, μαθαίνοντας για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα άτομα με ειδικές ανάγκες, τόσο στο χώρο της γενικής υγείας όσο και της οδοντιατρικής. Θα χαρακτηρίζαμε την ακόλουθη συνέντευξη που μας παραχώρησε η Οδοντίατρος Dr Κάτια Ρωμανού ως μια ηχηρή αφύπνιση για το δικαίωμα των ατόμων με ειδικές ανάγκες να λαβαίνουν σωστές υπηρεσίες υγείας και να αντιμετωπίζονται από τον ιατρικό κόσμο χωρίς προκατάληψη. Παρουσιάζουμε την κυρία Ρωμανού αναγνωρίζοντας το πολύτιμο κι αθόρυβο έργο της στο χώρο της Οδοντικής Υγείας των ΑMΕΑ. Αρχικά ας την συστήσουμε.
Η συνέντευξη παραχωρήθηκε από την κυρία Ρωμανού στο Ιατρείο της, το οποίο όπως και η ίδια ήταν πολύ φιλόξενο και δημιουργικό, προσαρμοσμένο στις ανάγκες των μικρών φίλων που την επισκέπτονται. Η γιατρός ξεκίνησε τη συνομιλία μας εξηγώντας τη λέξη ΑMΕΑ η οποία είναι λίγο παρεξηγημένη από το ευρύ κοινό:
Άτομο με ειδικές ανάγκες είναι το άτομο, το οποίο έχει κάποια φυσική ή νοητική ανεπάρκεια, να μην την πούμε αναπηρία, ή που αντιμετωπίζει ιατρικά προβλήματα.
Για παράδειγμα, άτομα που έχουν κάποια χρόνια ή οξεία γενική νόσο, άτομα που έχουν κάνει μεταμόσχευση οργάνων, άτομα με κιναισθητικά ή ψυχολογικά προβλήματα, χρήστες ουσιών κ.ά., είναι άτομα με ειδικές ανάγκες γιατί θέλουν ειδική αντιμετώπιση λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών τις οποίες υπαγορεύει η πάθησή τους.
Υπάρχει ειδικότητα στην Οδοντιατρική για την αντιμετώπιση των ΑMΕΑ;
Στην Οδοντιατρική, τα άτομα με ειδικές ανάγκες μπορεί να λάβουν θεραπεία από οποιονδήποτε γενικό οδοντίατρο ο οποίος είναι σε θέση να διαχειριστεί τις φυσικές και νοητικές ιδιαιτερότητές τους. Η θεραπεία τους ωστόσο στην χώρα μας υλοποιείται περισσότερο στο πλαίσιο της ειδικότητας της Παιδοδοντίας. Επίσης υπάρχουν τμήματα νοσοκομειακής περίθαλψης τα οποία παρέχουν οδοντιατρική θεραπεία ανάλογα με την υλικοτεχνική τους υποδομή και την επάνδρωσή τους σε επιστημονικό δυναμικό. Στο εξωτερικό υπάρχουν εξειδικευμένα πανεπιστημιακά και νοσοκομειακά προγράμματα σπουδών για την θεραπεία των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Αυτό που είναι γεγονός είναι ότι η οδοντιατρική θεραπεία των ατόμων με ειδικές ανάγκες απαιτεί ιδιαίτερες δεξιότητες από την πλευρά του οδοντιάτρου. Κοινωνική ευαισθησία, γνώσεις ψυχολογίας, γνώσεις οδοντικής παθολογίας που εμφανίζουν τα γενετικά σύνδρομα και άλλες ακόμα γνώσεις και ευαισθησίες, παράλληλα με ένα κατάλληλα εξοπλισμένο οδοντιατρείο, προκειμένου να υλοποιηθεί επιτυχώς η οδοντιατρική θεραπεία στα άτομα αυτά.
Για ν’ αναλάβει ένας Οδοντίατρος την θεραπεία των ΑΜΕΑ πρέπει να υπάρχει μια επίσημη ένδειξη ότι δέχεται τα συγκεκριμένα άτομα;
Επίσημη είναι αν δηλώσεις ότι είσαι διαθέσιμος να θεραπεύσεις τα παιδιά αυτά, ότι μπορείς να το κάνεις, ότι έχεις την κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή για να πραγματοποιήσεις τη θεραπεία με κύριο παράγοντα την ύπαρξη βοηθού οδοντιάτρου και άλλα ειδικά βοηθήματα . Για να πραγματοποιηθεί μια οδοντιατρική θεραπεία σε ένα παιδί με ειδικές ανάγκες πρέπει να έχει κανείς την δυνατότητα να ασκήσει έλεγχο της συμπεριφοράς του, που απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις ψυχολογίας και γενικά γνώσεις από τις κοινωνικές επιστήμες. Επίσης πρέπει να είναι σε θέση να δουλεύει γρήγορα και αποτελεσματικά γιατί τα παιδιά αυτά δεν αντέχουν σε μακροσκελείς συνεδρίες, όπως επίσης και να κρατάει αρχείο παρακολούθησης των ασθενών για την μακροχρόνια σταθεροποίηση του αποτελέσματος της θεραπείας.
Πείτε μας πιο συγκεκριμένα τι χρειάζεται ο Οδοντίατρος για ν’ αντιμετωπίσει τη Οδοντική θεραπεία ενός ΑMΕΑ;
Πρέπει να έχει ένα απαραίτητο βοήθημα, το οποίο λέγεται pedi wrap, οδοντιατρική φασκιά το λέμε εμείς εδώ και είναι ένα hard board κρεβατάκι, το οποίο μπαίνει πάνω στην οδοντιατρική καρέκλα με ιμάντες υφασμάτινους που τυλίγουν τα πόδια και τα χέρια του παιδιού απαλά και το παιδί αισθάνεται ασφάλεια. Αυτό μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε και σε φυσιολογικά παιδιά, τα οποία είναι πάρα πολύ φοβισμένα. Όταν είναι πολύ φοβισμένο το παιδί μπαίνει σε μια φάση υστερίας κι όσο φωνάζει και χτυπιέται, οι ίδιες του οι κινήσεις ενεργοποιούν ακόμη περισσότερο την υστερική του κατάσταση.
Όταν το παιδί μπει στη φασκιά, η καταστολή των κινήσεών του συμβάλλει στο να μειώσει το ρυθμό της υστερίας. Έτσι μπορούμε να δουλέψουμε με ταχύτητα έχοντας ελαχιστοποιήσει τις αντιδράσεις του ασθενή κατά τον χρόνο εργασίας στην οδοντιατρική καρέκλα. Μετά μόνα τους λένε τα φυσιολογικά παιδάκια τώρα λύσε μου πρώτα το πόδι μετά το χέρι και λοιπά. Τα ειδικά παιδιά το θέλουν πολύ, περιμένουν την ώρα να τα βάλεις μέσα γιατί νιώθουν καλά. Όταν έχουν την εμπειρία μια φορά μετά ξέρουν, αυτό είναι το πρωτόκολλο.
Η χρήση της οδοντιατρικής φασκιάς προϋποθέτει την συναίνεση και συνεργασία των γονιών και την εμπιστοσύνη στον/την οδοντίατρο. Κατά τα άλλα οπωσδήποτε χρειάζεται βοηθητικό προσωπικό, απόλυτη συγκέντρωση και πολύ παραπάνω χρόνος. Απαραιτήτως χρειάζονται βοηθήματα όπως, ειδικοί στοματοδιαστολείς γιατί το παιδί αυτό δεν μπορεί να κρατήσει το στόμα του ανοιχτό. Ως οδοντιατρική θεραπεία δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις απ’ ότι η θεραπεία στους υπόλοιπους ασθενείς, εκτός και αν ο/η ασθενής παρουσιάζει ιδιαιτερότητες λόγω της πάθησής του. Όλες οι θεραπευτικές και προσθετικές εργασίες γίνονται όπως στα φυσιολογικά άτομα μερικές φορές μπορούμε να κάνουμε ακόμα και ορθοδοντική θεραπεία σε ήπιες μορφές νοητικής υστέρησης.
Για να γίνει η εξέταση χρειάζεστε κάποια βοήθεια ή μπορείτε να την κάνετε μόνη σας;
Έχω τη βοηθό μου, κάποιο συνεργάτη ενδεχομένως, αν είναι ειδικό το πρόβλημα, δηλαδή κάποιο περιοδοντολόγο ή γναθοχειρουργό για οτιδήποτε χρειαστεί και τους γονείς, ένα ή δυο άτομα απαραιτήτως. Πρώτον για να αισθάνεται το παιδί ασφάλεια και δεύτερον για να βοηθήσουν.
Η πρόληψη στην Οδοντιατρική ισχύει για τα ΑMΕΑ και πότε πρέπει να ξεκινήσει;
Από την γέννηση του παιδιού οι γονείς πρέπει να είναι ενήμεροι για την οδοντιατρική πρόληψη, όπως άλλωστε και για τα φυσιολογικά παιδιά. Η προληπτική αγωγή περιλαμβάνει κανόνες σχετικά με την διατροφή, τη στοματική υγιεινή και τις τακτικές επισκέψεις στον Οδοντίατρο.
Θα έκανα την εξής προτροπή:
Είναι πάρα πολύ σημαντικό τα παιδιά αυτά να επισκέπτονται Οδοντίατρο από προσχολική ηλικία (ακόμα και παιδιά που ζουν σε απομακρυσμένες από τα μεγάλα αστικά κέντρα περιοχές, όπως νησιά ή μακρινές επαρχίες), να’ χουν τακτικές παρακολουθήσεις ώστε να λαβαίνουν οδηγίες για την διατροφή τους, να κάνουν καθαρισμό με τοπική εφαρμογή φθορίου, έλεγχο της τερηδόνας και να υποστηρίζονται οι οικογένειες ψυχολογικά γιατί η μαμά που έχει να κάνει τόση φροντίδα στο ειδικό παιδί της φαίνεται στο τέλος της ημέρας δυσβάστακτο να του πλύνει και τα δόντια, πραγματικά δεν είναι εύκολο και πολλές φορές δεν έχει και βοήθεια. Θέλει ειδική στάση για να βουρτσίσεις τα δόντια του παιδιού, δεν μπορείς να βουρτσίσεις έτσι έχοντάς το απέναντι και περιμένοντας το παιδί να συναινέσει σε αυτό αμαχητί..
Ποίος είναι ο ρόλος της οικογένειας, βοηθά ή τελματώνει την προσπάθεια οδοντιατρικής μέριμνας;
Ακούστε με, η οικογένεια στην Ελλάδα δυστυχώς είναι πολύ επιβαρημένη, φέρει τις περισσότερες φορές το στίγμα ότι έχει ένα παιδί με Ειδικές Ανάγκες. Αυτό στους περισσότερους γονείς είναι δυσβάστακτο. Ειδικά αν το άτομο με Νοητική Υστέρηση ανήκει σε οικογένεια χαμηλού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου που οι κρατικές παροχές δεν επαρκούν, τους επιβαρύνουν πάρα πολύ τα ιατρικά έξοδα. Με τις αυξημένες ανάγκες φροντίδας, τις περισσότερες φορές χωρίς οικιακή βοήθεια, τα παιδιά δεν κοινωνικοποιούνται επαρκώς.
Σε μια οικογένεια στιγματισμένη από ένα άτομο ΑΜΕΑ η ομαλή κοινωνικοποίηση είναι δύσκολη υπόθεση και παράλληλα είναι ελάχιστο το ποσοστό της προληπτικής αγωγής που ασκείται εφόσον ένας πάρα πολύ μικρός αριθμός παιδιών με Ειδικές Ανάγκες φθάνει έγκαιρα για μια προληπτική εξέταση. Είναι αλήθεια ότι οι περισσότεροι γονείς ατόμων ΑΜΕΑ δεν γνωρίζουν τις δυνατότητες πρόληψης και θεραπείας των παιδιών τους. Λένε πολλές φορές οι γονείς: μα γιατί δεν το διαφημίζετε; Κι απαντώ απλά ότι ο κατάλληλος τρόπος για να διαδοθεί η ιδέα ότι υπάρχει λύση για τα οδοντιατρικά προβλήματα των παιδιών είναι να το μεταδώσουν οι οικογένειες μεταξύ τους όπως βέβαια και τα σχολεία που γνωρίζουν, γιατί κάνουμε ενημέρωση στα ειδικά σχολεία και προσφέρουμε δωρεάν στοματολογική εξέταση στα παιδιά των ειδικών σχολείων καθώς και διδασκαλία πλήρους προγράμματος προληπτικής αγωγής.
Αυτό μπορείτε και εσείς ως φορέας να το προωθήσετε.
Εμείς προσκαλούμε όλα τα παιδιά να έρθουν εδώ, να τα εξετάσουμε δωρεάν, να κάνουμε ενημέρωση στους γονείς, να γίνουμε μια ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας, αν χρειάζονται να κάνουν ερωτήσεις και να υποστηρίξουμε τις ανάγκες τους. Από κει και πέρα, αν έχουν θεραπευτικές ανάγκες, εμείς είμαστε πρόθυμοι να βοηθήσουμε. Αν πάλι δεν έχουν, μακάρι να είναι εδώ μόνο για πρόληψη.
Όταν έρχεται στο Οδοντιατρείο το παιδί συνοδεύεται ή μπαίνει μόνο του για την εξέταση;
Πάντα με την οικογένεια. Δεν βγάζουμε ποτέ έξω τους γονείς γιατί τα παιδιά αυτά φοβούνται υπερβολικά, εμάς δεν μας ξέρουν, μέχρι να εξοικειωθούν με πρόσωπα και πράγματα, μέχρι να εμπιστευτούν, πρέπει να έχουν σημείο αναφοράς και ασφάλειας από το δικό τους οικογενειακό πλαίσιο. Το ευχάριστο είναι ότι τις περισσότερες φορές συνοδεύουν το παιδί και οι δύο γονείς με την βοήθεια μεγάλων αδελφών αν υπάρχουν και είναι διαθέσιμα. Κάποιες φορές ο ένας από τους δυο γονείς είναι πιο ευαίσθητος, πάντα όμως κρατιούνται οι ισορροπίες.
Η αλήθεια είναι ότι οι γονείς φέρνουν τα παιδιά για εξέταση γιατί ενημερώθηκαν από έναν γενικό γιατρό ή από άλλους γονείς στο ειδικό σχολείο που πηγαίνουν τα παιδιά τους. Αυτό που σίγουρα θα βοηθούσε την προώθηση της πρόληψης στα άτομα με ειδικές ανάγκες είναι οι θεράποντες ιατροί, πρωτίστως οι παιδίατροι, ακολούθως νευρολόγοι, ψυχολόγοι, φυσιοθεραπευτές, εργοθεραπευτές και όποιος άλλος έρχεται σε επαφή με το παιδί και την οικογένεια από πρώιμη ηλικία, να ενημερώνει για την μεγάλη σημασία της οδοντιατρικής πρόληψης και να παραπέμπει για έλεγχο και θεραπεία σε ειδικούς οδοντιάτρους.
Το σκεπτικό όμως ότι το παιδί αντιμετωπίζει άλλα σημαντικά θέματα υγείας αποπροσανατολίζει από την οδοντιατρική φροντίδα, η οποία συνήθως αναβάλλεται, με αποτέλεσμα κάποια χρονική στιγμή να βρίσκονται μπροστά στην δυσάρεστη έκπληξη εκτεταμένων στοματικών βλαβών που χρειάζονται πολλή προσπάθεια για να αναταχθούν. Εμείς συμβουλεύουμε τους γονείς και τους βοηθούς τους να αποφεύγουν να δίνουν στα παιδιά τους μαλακές και κολλώδεις τροφές όπως γλυκά, κρέμες με ζάχαρη κ.ά. και να τους βουρτσίζουν καθημερινά τα δόντια. Αν τα ακολουθήσουν αυτά από πολλή μικρή ηλικία θα έχουν το ελάχιστο των προβλημάτων.
Μήπως η οικογένεια θεωρεί ότι το κόστος θα είναι πολύ μεγάλο λόγω του προβλήματος και δεν έρχονται;
Όχι, δεν σκέφτονται έτσι οι οικογένειες. Συνήθως δεν σκέφτονται έτσι ακόμα κι αν δεν έχουν τη δυνατότητα θα βρουν τρόπο να το αντιμετωπίσουν , το θέμα είναι να εκτεθούν στην ιδέα και να εμπιστευτούν ότι θα υπάρξει λύση και είναι εφικτό να γίνει. Σου λέει : Μα δεν κάθεται να του πλύνω τα δόντια θα καθίσει να του ανοίξεις εσύ το στόμα να του κάνεις θεραπεία, ένεση; Έτσι το φαντάζονται. Μα ναι, είναι εφικτό γιατί εμείς έχουμε τον τρόπο να το κάνουμε.
Δηλαδή δεν έχετε ένα “ειδικό” τιμολόγιο, επιτρέψτε μου την έκφραση για τα ΑΜΕΑ;
Απολύτως όχι! . Το κόστος θεραπείας δεν διαφοροποιείται από το αν έχει το παιδί ειδικό πρόβλημα, παρόλο που ο χρόνος και η ενέργεια που απαιτείται να καταβάλλουμε για μια τέτοια θεραπεία είναι πολλαπλάσια από των υγιών ασθενών. Θεωρούμε ότι από την πλευρά μας είναι ένας τρόπος να βοηθήσουμε τις οικογένειες και να προσφέρουμε στο κοινωνικό σύνολο.
Από την εμπειρία σας, μετά την πρώτη επίσκεψη ακολουθεί και η ολοκλήρωση της θεραπείας όπου χρειάζεται;
Κατά το μεγαλύτερο ποσοστό, το ειδικό παιδί που φθάνει στο ιατρείο για μια πρώτη επίσκεψη ολοκληρώνει στην συνέχεια την θεραπεία πάντα με επιτυχία. Επίσης να ξέρετε ότι τα παιδιά αυτά χρειάζονται τακτική παρακολούθηση κάθε 4 με 6 μήνες το αργότερο. Εμείς παρακολουθούμε τα παιδιά κάθε τετράμηνο και έτσι τα διατηρούμε σε αρίστη κατάσταση γιατί και ότι εργασίες έχουμε κάνει συντηρούνται και δεν παρουσιάζουν πια προβλήματα, και οι γονείς υποστηρίζονται στο να συνεχίσουν καθημερινά το έργο της πρόληψης στο σπίτι. .
Γενικά βλέπετε επιβαρημένα περιστατικά, τα οποία έχουν σχέση με την ηλικία δηλαδή αν είναι παιδιά ή ενήλικες και το φύλο;
Όλα παιδιά είναι! (γέλια) . Στα άτομα με ειδικές ανάγκες δεν υπάρχει ηλικία είναι όλα παιδιά και 50 χρονών να είναι, παιδί το λέμε. Το φύλο δεν παίζει κανένα ρόλο. Βλέπουμε τα πάντα, βλέπουμε και περιστατικά τα οποία έρχονται για έλεγχο αλλά ευτυχώς έχουμε και γονείς που έρχονται για πρόληψη είτε γιατί τους συνέστησε το σχολείο, είτε κάποιος άλλος γονιός, είτε και γιατί κάποιες φορές το ψάχνουν μόνοι τους στο internet όταν το παιδί έχει κάποια ενόχληση στο στόμα του. Δυστυχώς λιγότερα είναι τα περιστατικά που οι γονείς κάποια στιγμή που είναι πιο χαλαροί, σκέφτονται ότι είναι καιρός να εξετάσουν και τα δόντια του παιδιού. Ευχόμαστε αυτά τα τελευταία περιστατικά να γίνουν στο μέλλον περισσότερα από τα θεραπευτικά ραντεβού μας.
Οι γονείς ενδιαφέρονται και για το αισθητικό κομμάτι ή αρκούνται μόνο στην υλοποίηση μιας της θεραπείας παθολογικών μόνο καταστάσεων;
Οι γονείς είναι πολύ ευαίσθητοι, θέλουν τα παιδιά τους να είναι σε καλή κατάσταση, τα θέλουν όμορφα και είναι συγκινητικό πόσο τα καμαρώνουν όταν αποκτούν ένα ωραίο χαμόγελο, ακόμα και στα βαριά περιστατικά. Επειδή τα παιδιά αυτά πάσχουν πολλές φορές και από περιοδοντίτιδα, όταν αρχίσει κάποιο δόντι να κουνιέται ή έχουν αρχίσει να υποχωρούν τα ούλα, τους βλέπεις να αγωνιούν. «‘Θα το χάσει το δοντάκι; Και είναι και μπροστινό, τι θα κάνουμε; Μπορούμε να κάνουμε κάτι»; Και είναι πρόθυμοι να δεχθούν και ειδική περιοδοντολογική θεραπεία (στο ιατρείο μας συνεργαζόμαστε και με ειδικό περιοδοντολόγο.
Ποια είναι η εμπειρία σας από τις οικογένειες που έχουν ένα ειδικό και ένα ή περισσότερα υγιή παιδιά;
Οι γονείς νοιάζονται για το ειδικό παιδί και αγωνιούν πολύ περισσότερο από ότι για τα υγιή παιδιά τους. Είναι φυσιολογικό άλλωστε να ρίχνουν μεγάλο μέρος της ενέργειάς τους στο μέλος με την μεγαλύτερη ανάγκη. Τα υγιή παιδιά βέβαια πληρώνουν μεγάλο τίμημα στην καθημερινότητά τους. Θεωρώ ότι είναι βαρύ και για τα αδέρφια τα οποία γίνονται υποστηρικτές των γονιών σηκώνοντας μεγάλο βάρος, και είναι θαυμάσιο και προς τιμήν τους αυτό.
Συναισθηματικά βέβαια πολλές φορές επιβαρύνονται περισσότερο από ότι τους αναλογεί. Το όφελος όμως είναι μεγάλο γιατί μια οικογένεια που μεγαλώνει μόνο φυσιολογικά παιδιά είναι λιγάκι σε γυάλινο κόσμο, αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτήν την έκφραση, χωρίς γνωρίζουν την άλλη όψη του νομίσματος. Ένας φίλος δικηγόρος μου είπε κάποτε ότι παίρνει παιδί του στο κρατητήριο να δει ποιοί μπαίνουν μέσα για ναρκωτικά και για παρεκκλίσεις συμπεριφοράς, και έτσι να βιώσει τον άλλο κόσμο από τον οποίο οι γονείς πολλές θέλουμε να «προστατεύσουμε» τα παιδιά μας.
Στο ιατρείο μου δεν ξεχωρίζω τις ώρες των ραντεβού των φυσιολογικών παιδιών από τα ειδικά, θέλω να συνυπάρχουν όλοι, και τα υγιή παιδιά να εκτίθενται στο διαφορετικό και τα ειδικά να μην αισθάνονται αποκλεισμένα.
Με το πέρασμα των ετών έχει αυξηθεί το ποσοστό των οικογενειών που θέλουν να φροντίσουν για τα οδοντιατρικά προβλήματα των ΑΜΕΑ;
Έχουν αυξηθεί πιστεύω γιατί υπάρχουν περισσότερα παιδιά στα σχολεία και κατά κάποιο τρόπο παρακινούνται, είτε γιατί ακούνε από άλλους γονείς ότι το παιδί πήγε κάπου και έκανε θεραπεία στα δόντια του, είτε γιατί κάτι θα τους πουν οι δάσκαλοι και οι διευθυντές, είτε γιατί το internet προσφέρει άφθονη πληροφόρηση. Ναι, το ποσοστό έχει αυξηθεί! Δυστυχώς με την τρέχουσα κατάσταση της οικονομικής κρίσης οι οικογένειες έχουν συρρικνωθεί οικονομικά και αυτό φέρνει κάποια δυσκολία. Είναι όμως αξιοθαύμαστοι οι γονείς που ακόμα και τώρα θα βρουν την λύση για θεραπεύσουν το παιδί τους όταν το έχει ανάγκη.
Αυτό που διαβάζουμε καμιά φορά ότι επισκεπτόσαστε Άτομα με Ειδικές Ανάγκες στο σπίτι ισχύει;
Αυτό είναι σχετικό. Για να τα επισκεφτούμε στο σπίτι θα πρέπει να μην μπορούν καθόλου να μετακινηθούν, άλλωστε δεν μπορεί να γίνει θεραπεία στο σπίτι αλλά μόνο εξαγωγές, αν είναι μεγάλη ανάγκη. Αν ωστόσο υπάρχουν περιπτώσεις που είναι κατάκοιτος ο ασθενής και δεν μπορεί να μεταφερθεί υποχρεωτικά πρέπει να πάμε να τους δώσουμε τις πρώτες βοήθειες για να μην πονάει.
Από τη συζήτησή μας καταλαβαίνουμε ότι φροντίζετε με αγάπη τα παιδιά και δεν επιλέγετε εύκολα τη λύση της γενικής αναισθησίας, σωστά;
Είμαι κατά της γενικής αναισθησίας γιατί από την εμπειρία μου ένα εξαιρετικά μικρό ποσοστό χρειάζεται πραγματικά γενική αναισθησία κι αυτό είναι στα πολύ μεγαλόσωμα άτομα, στα οποία δεν μπορεί να γίνει η καταστολή κινήσεων με την οδοντιατρική φασκιά γιατί δεν χωράνε. Στα παιδιά επίσης τα οποία είναι αυτιστικά και γίνονται επιθετικά σε κάποια φάση, αλλά είναι μικρός ο αριθμός αυτός. Άλλωστε στο ιατρείο μπορούμε να χορηγήσουμε μόνο πολύ ελαφριά μέθη, πάντα με τη βοήθεια του αναισθησιολόγου και ειδικού επαγγελματικού αναισθησιολογικού εξοπλισμού.
Αν υπάρχουν ιδιαίτερες δυσκολίες συνεργασίας προτιμώ να το διαχειριστώ διαφορετικά, να αφιερώσω περισσότερο χρόνο ή να πάει πολύ πιο αργά η θεραπεία παρά να κάνω γενική αναισθησία. Μερικές φορές βέβαια οι γονείς θέλουν μια γρήγορη και αποτελεσματική θεραπεία, οπότε εφόσον η γενική υγεία του παιδιού το επιτρέπει, πραγματοποιούμε την θεραπεία σε μια κλινική όπου υπάρχει όλο το πλαίσιο ασφάλειας για τον ασθενή.
Πως είστε απέναντι στα παιδιά; Η ψυχολογίας σας; Η συναναστροφή μαζί τους, σας έχει κάνει πιο δυνατή;
Με πολύ αγάπη! Η εμπειρία μου αυτή με έχει κάνει να σηκώνομαι το πρωί και να λέω : «Θεέ μου ευχαριστώ που έχω γερά παιδιά». Αυτό σας λέω μόνο. Κι αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορεί να μας κάνει ο Θεός. Άλλωστε κι ο λόγος που ελάχιστοι ασχολούνται με αυτό το αντικείμενο είναι η δυσκολία που παρουσιάζει. Η μεγαλύτερη δυσκολία είναι ότι πρέπει να το αντέξεις ο ίδιος.
Στο Πανεπιστήμιο που ήμουν επιστημονικός συνεργάτης στην Οδοντιατρική Σχολή τα τελευταία χρόνια και κάναμε μαθήματα επικοινωνίας στο πλαίσιο του μαθήματος «Εφαρμοσμένη Ψυχολογία στην Οδοντιατρική», κάθε φορά που ερχόταν το θέμα των ΑΜΕΑ, που απασχολεί πολύ τους φοιτητές, ειδικά τους τελειόφοιτους, έβλεπες ένα πάγωμα στα παιδιά, ότι αυτό είναι ταμπού πως θα το αντιμετωπίσω; Άλλωστε πρώτα είναι θέμα του Οδοντιάτρου και μετά της οικογένειας. Όλοι όταν φοβόμαστε αντανακλούμε τους φόβους μας και τους προσελκύουμε κιόλας. Αυτό που φοβάσαι ότι θα σου συμβεί, αυτό και θα γίνει. Έτσι δεν λέει κι ο λαός;
Ε, κάπως έτσι λειτουργούν τα πράγματα. Όταν έχεις εμπιστοσύνη στον εαυτό σου ότι μπορείς να τα καταφέρεις μ’ αυτά τα παιδιά παρόλο που θα δαπανήσεις περισσότερο χρόνο, θα ζοριστείς και σωματικά γιατί πολλά από τα παιδιά είναι μεγαλόσωμα, έχεις ήδη εξασφαλίσει μια σωστή αντιμετώπιση.
Υπάρχει αποφόρτιση από εσάς πριν πάτε στο σπίτι;
Όταν φεύγω από εδώ; Όχι δεν αποφορτίζομαι πριν φύγω γιατί συνήθως τελειώνω πολύ αργά το βράδυ. Αλλά η αλήθεια είναι ότι έχω την τύχη ή την ατυχία να μένω μακριά από το ιατρείο κι έχω τουλάχιστον ένα μισάωρο διαδρομή. Αυτό είναι ένα καλό ερώτημα που μου κάνετε, δεν το είχα σκεφτεί, αυτός ο χρόνος της επιστροφής το βράδυ στο σπίτι είναι χρόνος αποφόρτισης απ’ όλη την ημέρα, “μια αποτοξίνωση” σίγουρα. Θα ακούσω μουσική στο αυτοκίνητο, θα μπω σε άλλη ταχύτητα, σε άλλη συχνότητα.
Δυστυχώς ένα από τα άσχημα πράγματα που συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα, είναι το απογευματινό/βραδυνό ωράριο των γιατρών. Σε όλο τον κόσμο όποιος έχει ανάγκη θεραπείας παίρνει άδεια το πρωί από τη δουλειά του πάει στο γιατρό και επιστρέφει. Στην Ελλάδα δεν παίρνει κανείς άδεια για να πάει στον γιατρό, πρέπει να πάει αφού τελειώσει τις επαγγελματικές και οικογενειακές του υποχρεώσεις και οι γιατροί αναγκαζόμαστε να δουλεύουμε μέχρι τις 12 το βράδυ, το οποίο είναι εξαιρετικά δύσκολο για εμάς. Δουλεύουμε μ’ όλες μας τις δυνάμεις, εγώ όταν δουλεύω δεν υπάρχω για τίποτα άλλο παρά μόνο γι αυτόν που είναι στην οδοντιατρική καρέκλα, απαιτεί τεράστια προσήλωση και ενέργεια η οδοντιατρική εργασία. Όταν έκανα τα μαθήματα στους φοιτητές τους έλεγα :
“Δυστυχώς είναι πολύ αργά ν’ αλλάξετε γνώμη! Με κοιτάγανε οι πρωτοετείς. Γιατί; Γιατί διαλέξατε μια πάρα πολύ δύσκολη δουλειά, μα εξαιρετικά δύσκολη δουλειά και σας εύχομαι να βρείτε το κουράγιο να τα βγάλετε πέρα.” (γέλια).
Εγώ όμως το αγαπώ γιατί το έχω εξελίξει μέσα μου βασικά, έχω πολύ καλή σχέση με τον κόσμο τον οποίο δουλεύω, χαίρομαι που βλέπω το καλό αποτέλεσμα της δουλειάς μας σε βάθος χρόνου γιατί οι ασθενείς μας είναι αφοσιωμένοι και αυτό είναι πάρα πολύ μεγάλη ικανοποίηση. Τώρα αν με ρωτάτε ποια είναι η καλλίτερη αποφόρτιση θα σας απαντήσω ότι είναι, στο τέλος της ημέρας, να νοιώθεις ότι έκανες καλά τη δουλειά σου, ότι πέτυχαν οι θεραπείες σου, ότι έκανες σχέση εμπιστοσύνης με τον κόσμο που μπήκε στο ιατρείο σου. Τότε μόνο λες δόξα τω θεώ και κοιμάσαι ήσυχος.
Έχουν επισκεφτεί το Οδοντιατρείο σας όλο το φάσμα των ΑΜΕΑ και ποία είναι πιο δύσκολα σ’ αντιμετώπιση;
Τα πάντα! Αλλά κυρίως πολλά άτομα με αυτισμό. Έχει αυξηθεί πάρα πολύ ο αριθμός του αυτισμού ή τουλάχιστον ο αυτισμός που βγαίνει προς τα έξω και χαίρομαι που βλέπω και πολλά σχολεία να δημιουργούνται για αυτιστικά παιδιά γιατί είναι πάρα πολύ καλό για τα ίδια τα παιδιά και την οικογένειά τους. Είναι ενθαρρυντικό γιατί έχουν τη βασική φροντίδα είτε ψυχολογική είτε ιατρική. Ακόμη μην ξεχνάμε ότι ο περισσότερος πληθυσμός φοβάται τον Οδοντίατρο έτσι κι αλλιώς, σκέφτεται λοιπόν αν εγώ δεν θέλω να πάω θα μπορέσει το παιδί μου; Κάνουν δηλαδή μία ταύτιση, χωρίς να το θέλουν.
Τα άτομα με αυτισμό είναι πιο δύσκολο να τα προσεγγίσεις, επειδή είναι πιο κλειστά, αντιδρούν, έχουν περισσότερη άρνηση από τις άλλες ομάδες ασθενών ενώ ένα παιδί με νοητική υστέρηση θα το βάλεις πολύ εύκολα στην καρέκλα ενδεχομένως θα καθίσει, μπορεί να μην ανοίξει το στόμα του ή να φοβηθεί , να κλαίει και να φωνάζει όταν θα του κάνεις τη θεραπεία αλλά το αυτιστικό δεν μπορείς να το πλησιάσεις εύκολα και το πιο δύσκολο, είναι περισσότερο δύσπιστοι οι γονείς.
Τι συμβουλή θα δίνατε στους γονείς που δεν έχουν πάει τα παιδιά τους ακόμα στον Οδοντίατρο;
Να πιστέψουν ότι τα παιδιά με ειδικές ανάγκες μπορούν να έχουν ένα τέλειο στόμα για πάντα. Να το πιστέψουν όμως αυτό! Με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Όπως επίσης και ότι η οδοντιατρική θεραπεία υπο κανονικές συνθήκες γίνεται μία φορά. Δηλαδή αν έχει προβλήματα το παιδί, η θεραπεία θα μηδενίσει το κοντέρ, που λένε και οι ασφαλιστές, και θα ξεκινήσουν την μελλοντική παρακολούθηση σαν υγιείς. Εφόσον βέβαια η θεραπεία ολοκληρωθεί σωστά και δεν μείνουν εκκρεμότητες. Μην τους τρομάζει λοιπόν ότι θα είναι συνέχεια στο πήγαινε-έλα, αν υπάρχουν προβλήματα και τα θεραπεύσουν, τηρώντας παράλληλα και τις οδηγίες, τα πράγματα θα είναι πιο ευοίωνα στο μέλλον. Δεν είναι σαν την φυσιοθεραπεία, για παράδειγμα, που πρέπει να κάνει συνεχείς συνεδρίες . Εμείς επίσης δουλεύουμε πάρα πολύ γρήγορα, δηλαδή ένα παιδί που μπορεί να έχει για παράδειγμα 15 χαλασμένα δόντια θα τελειώσει σε 4 επισκέψεις, γιατί δουλεύουμε σε τεταρτημόρια, που σημαίνει σε κάθε επίσκεψη τελειώνει το ένα τέταρτο του στόματος.
Αν θέλαμε η σημερινή μας συνάντηση να είναι ένα μήνυμα για τις οικογένειες, την κοινωνία, την Οδοντιατρική, τα ΜΜΕ ποιό θα ήταν;
Η οδοντιατρική θεραπεία των ΑΜΕΑ δεν διαφέρει από αυτή που κάνουμε στα φυσιολογικά άτομα. Η τερηδόνα είναι η ίδια, η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα είναι οι ίδιες νοσολογικές οντότητες.
Όπως και να το κάνουμε, θα πρέπει να καθαριστεί, πρέπει να σφραγιστεί. Ο χειρισμός του ασθενή είναι διαφορετικός, η διαχείριση της οικογένειας είναι διαφορετική, η σχέση που αναπτύσσεται είναι διαφορετική γιατί είναι πολυπαραγοντική. Θεωρώ πως τα ΜΜΕ, η τηλεόραση βασικά, οφείλει, αφιλοκερδώς να παρουσιάσει τις δυνατότητες πρόληψης και οδοντιατρικής θεραπείας των παιδιών αυτών εντατικά πλέον. Το ότι δεν έχει γίνει είναι εις βάρος των ειδικών ασθενών και των οικογενειών τους που με μεγαλύτερη ενημέρωση θα είχαν πολύ λιγότερα προβλήματα. Και δεν αρκεί να πάει ένας γιατρός να κάνει μια εκπομπή και να παρουσιάσει μια συνέντευξη, αυτό δεν είναι τόσο αποτελεσματικό, χρειάζονται συνεχόμενα σποτάκια : “Πάρτε το παιδί με ειδικές ανάγκες και πηγαίνετε το στον Οδοντίατρο για 1,2,3,5 λόγους.!!! Μπορείς.!!! Κάποια στιγμή θα τους εντυπωθεί η παράσταση και θα γίνει υλοποίηση.
Εύχομαι ν’ ανοίξει η “αλυσίδα” των συναδέλφων που θα ασχοληθούν εντατικά με τα ΑΜΕΑ.
