« Θέλω το στίγμα μου να είναι η αγάπη και η φροντίδα, η προσφορά που γεμίζει μέχρι το χείλος τις ζωές των ανθρώπων μου και μέσα σε αυτούς βάζω σίγουρα τους ασθενείς μου »
Γράφει η Ελευθερία Γεωργοπούλου
Εν αναμονή της οριστικής επανεκκίνησης τόσο της δικής της, όσο και της δικής μας ζωής και μετά τη λήξη του υγειονομικού συναγερμού για τον κορωνοϊό, η Παιδοδοντίατρος κυρία Μαρίνα Παπαχρόνη είναι η πρώτη φιλοξενούμενη του toothnews.gr.
Ζει στην Πάτρα με τον σύζυγό της, τον Οδοντίατρο κύριο Βαγγέλη Σαλήκο και τα 3 παιδιά τους.
Την συναντήσαμε πριν από την καραντίνα σε ένα σεμινάριο της ΑΚΟ και κανονίσαμε μια συνέντευξη, η οποία με μεγάλη μου χαρά σήμερα δημοσιεύεται.
Η Μαρίνα Παπαχρόνη είναι μια ταλαντούχα γυναίκα, μια επιστήμων που σε αιχμαλωτίζει με την πρώτη ματιά, συνδυάζει τέλεια την κομψότητα και το στυλ.
Απ’ ότι μας εξομολογήθηκε δεν επέλεξε στην τύχη την Παιδοδοντία, “ήταν όνειρο ζωής”.
Ακόμη έχω στα αυτιά μου την φράση της όταν η συνέντευξη έφτασε στις ερωτήσεις που αφορούσαν την επαφή της με τους μικρούς ασθενείς: “Τώρα, δεν μπορείς να τα αγκαλιάσεις, δεν μπορείς να τους μιλήσεις σκύβοντας δίπλα τους, ούτε να φιλήσεις το χεράκι τους, δυστυχώς γίναμε απόμακροι κι ας είμαστε οικείοι. Δεν σας κρύβω ότι φοβάμαι μήπως όλο αυτό που είχαμε αναπτύξει με τα παιδιά μας χαθεί. ”
Όταν διαβάσετε την συνέντευξη θα καταλάβετε ότι μιλώντας με την κυρία Μαρίνα Παπαχρόνη τίποτα δεν είναι «τυπικό»…
Η τόλμη της είναι ένα από τα πιο ισχυρά όπλα της. Πολυπράγμων, με πολλά επιστημονικά ενδιαφέροντα, πιο μεθοδική και αναλυτική δεν γίνεται! Έχει την πλήρη αποδοχή των συναδέλφων της και αξιοποιεί όλο της το δυναμικό να προσφέρει και να πάρει γνώση, θέλει να δίνει λύσεις και όχι να δημιουργεί προβλήματα.
Ετοιμάζει μάλιστα ένα πολύ ενδιαφέρον ibook και ένα ακόμα βιβλίο σχετικά με το αποκαταστατικό κομμάτι της Παιδοδοντιατρικής.
Τα υπόλοιπα θα μας τα πει η ίδια…
Είστε το πρόσωπο που επιλέξαμε να μιλήσουμε μετά την καραντίνα. Ο λόγος η ειδικότητά σας… έχετε να κάνετε με παιδιά!
Χαίρομαι για την πρόσκληση και σας ευχαριστώ. Σας παρακολουθώ κι εγώ. Χαίρομαι που το παιδί από δευτεραγωνιστής γίνεται πρωταγωνιστής. Ξέρετε η δική μας ειδικότητα για αρκετά χρόνια βρισκόταν λίγο στο “περιθώριο”.
Οι Παιδοδοντίατροι ήταν οι ευχάριστοι τύποι, που έχουν υπομονή και λένε παραμύθια. Αισθάνομαι χαρούμενη γιατί η έκθεση της δουλειάς μου και η συμμετοχή μου στην Ακαδημία Κλινικής Οδοντιατρικής συνέβαλαν στην ανατροπή αυτής της άποψης. Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα καλά του διαδικτύου. Σε παρακολουθεί περισσότερος κόσμος. Έχω εισπράξει πολλή αγάπη και αποδοχή εντός, αλλά και εκτός συνόρων. Εκτός συνόρων, μπορώ να πω, περισσότερη.
Τα τελευταία χρόνια ακόμη και οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο χώρο φαίνεται να “αναγνωρίζουν” την ύπαρξη μας και να σχεδιάζουν προϊόντα αποκλειστικά για παιδοδοντιατρική χρήση. Ήταν μεγάλη χαρά και τιμή όταν η Polydentia, μου ζήτησε να γίνω το κεντρικό πρόσωπο στην παρουσίαση του καινούργιου τοιχώματος της, για νεογιλά δόντια. Συμμετείχα στον σχεδιασμό και άκουσαν προσεκτικά τις παρατηρήσεις και τις προτάσεις μου, γιατί μέχρι τώρα αυτό που βλέπαμε είναι λύσεις που σχεδιάζονται για ενήλικες και προσπαθείς να τις χωρέσεις στην Παιδοδοντιατρική, ματαίως.
Κατά την διάρκεια της καραντίνας, μίλησα με μια φίλη Παιδοψυχιάτρο και μου είπε κάτι πολύ ενδιαφέρον. Δημιουργήθηκε μια γραμμή επικοινωνίας και στήριξης των παιδιών, η οποία τελικά χρησιμοποιήθηκε ελάχιστα. Το γεγονός αυτό τελικά, θα αποτελέσει αντικείμενο μελέτης γιατί φαίνεται ότι τα παιδιά δεν χρειάστηκαν κάποιου είδους ψυχολογική υποστήριξη, εξαιτίας της παρουσίας των γονέων στο σπίτι. Τα μόνα παιδιά που αντιμετώπισαν πρόβλημα ήταν αυτά που έχουν μπροστά τους, τις Πανελλαδικές εξετάσεις. Λείπουμε στα παιδιά μας.
Η καραντίνα ήταν η ευκαιρία να ενωθεί ξανά η οικογένεια. Με τη δουλειά έχει χαθεί αυτό. Εμείς προσπαθούμε οπωσδήποτε να μοιραζόμαστε ένα δείπνο όλοι μαζί έξω, μια φορά την εβδομάδα. Η καθημερινότητα όμως είναι δύσκολη, ειδικά για μια μητέρα που δουλεύει επίσης, με παιδιά.
Το μεσημέρι δεν βλέπεις ποτέ τα παιδιά σου. Βρίσκονται στο σχολείο. Το βράδυ πάλι, σχεδόν ποτέ. Βρίσκονται στα κρεβάτια τους. Τώρα που μεγαλώνουν, είναι στα πλαίσια του εφικτού να βρεθούμε το βράδυ.
Δεν είναι τυχαίο που κανένα από τα τρία παιδιά μου δεν θέλει να ασχοληθεί με την Παιδοδοντιατρική.
Τι θα αλλάξει τώρα; Και δεν εννοώ τα μέτρα ασφαλείας, ποια είναι η άποψη σας γενικότερα.
Είμαι αισιόδοξος άνθρωπος. Όλοι ψάχνουμε σε τέτοιες στιγμές τις αναγκαίες καταφάσεις. Δεν πιστεύω ότι θα αλλάξουν πολλά πράγματα. Νομίζω ότι σταδιακά θα επιστρέψουμε στο ρυθμό της ζωής μας.
Πιστεύω πολύ στην επιστήμη και νομίζω ότι θα βρεθεί θεραπεία στο άμεσο μέλλον και πιο μακροπρόθεσμα, το εμβόλιο.
Μου άρεσε πάρα πολύ, αυτό που είπε ο Σωτήρης Τσιόδρας: « Δεν πρέπει όλοι μας να δηλώνουμε, ευκαίρως ακαίρως, αδυναμία σε οποιαδήποτε προσπάθεια επανόδου στην κανονικότητα, ούτε να υπερτονίζουμε τις αβεβαιότητες. Έχει νομίζω έναν εγωισμό αυτή η στρατηγική. Δεν ωφελεί ». Το αποδελτίωσα εκείνη την ημέρα στην ενημέρωση, λέξη προς λέξη. Δεν μου αρέσει η κινδυνολογία. Βλέπουμε πολλούς κινδυνολόγους καθημερινά. Δεν προσφέρουν κάτι. Χρειάζεται μόνο μια στάση ευθύνης από όλους μας.
Πείτε μας κάτι το εκπληκτικό που μπορεί να χαθεί;
Φοβάμαι μήπως χαθεί η ανθρώπινη επαφή. Η αγκαλιά. Το χάδι. Η ζεστασιά.
Γυρίζοντας από την καραντίνα και ξεκινώντας ξανά το ιατρείο, ακολουθήσαμε όπως όλοι, τα μέτρα προστασίας.
Πριν την πανδημία, φορούσαμε πάντα μάσκες, σκουφιά κι εγώ λούπες, τις φορές που δεν είχα μικροσκόπιο. Οπότε, πάνω-κάτω, τα παιδιά ήταν συνηθισμένα σε αυτήν την “περίεργη” εμφάνιση.
Επιστρέφοντας λοιπόν και με όλες αυτές τις προφυλάξεις, τα παιδιά είναι λυπημένα. Ζορίζονται. Δεν λύνονται τα προβλήματα, με το να πω στα παιδιά ότι είμαι αστροναύτης γιατί τα σημερινά παιδιά, με την πληθώρα ερεθισμάτων, είναι πολύ εξυπνότερα από εμάς. Εγώ τα παιδιά τα αντιμετωπίζω ως ενήλικες. Είναι αρχή. Το ίδιο ακριβώς ακολούθησα και ως μητέρα και δεν έχασα.
Τώρα έρχονται στο ιατρείο και δεν μπορούν να παίξουν, δεν υπάρχει η συμμετοχή του γονέα στην θεραπεία ώστε να κινητοποιηθεί, βρίσκεται εκτός, δεν μπορείς να τα αγκαλιάσεις, να μιλήσεις σκύβοντας δίπλα τους, να φιλήσεις το χεράκι τους, είμαστε πολύ απόμακροι κι ας είμαστε οικείοι. Αυτό φοβάμαι μήπως χαθεί. Δεν θέλω να χαθεί.
Όχι μόνο στην οδοντιατρική πράξη αλλά στις ζωές μας.
Η Παιδοδοντιατρική συνεχίζει να σας εμπνέει. Άλλαξαν όμως οι στόχοι σας για το μέλλον;
Η Παιδοδοντιατρική είναι συνεχής έμπνευση. Είναι σημείο αναφοράς. Κάνω την δουλειά που ονειρευόμουν από την πρώτη στιγμή που βρέθηκα στην Οδοντιατρική. Ήμουν πολύ τυχερή στην ζωή μου. Βρέθηκα για αρκετά χρόνια δίπλα σε έναν άνθρωπο που με έμαθε τα πάντα, την καθηγήτρια μου, Λίζα Παπαγιαννούλη. Δεν έχω δει ποτέ μέχρι τώρα καλύτερη κλινικό. Δεν έχω δει ποτέ ξανά, τη δική της ικανότητα, στο behavior management.
Το κυριότερο είναι πως για εμένα, εκτός από μέντορας, στάθηκε μία δεύτερη μητέρα. Μιλάω ακόμη μαζί της, όχι μόνο για Παιδοδοντιατρική, αλλά για την ζωή. Χωρίς εκείνη λοιπόν, η ζωή μου θα ήταν αλλιώτικη, φτωχότερη, σε όλους τους τομείς. Είμαι ευγνώμων που υπάρχει.
Δεν βάζω μακροπρόθεσμους στόχους γιατί τώρα πια, ξέρω ότι η ζωή είναι γεμάτη ανατροπές. Αν και λέω πάντα στα παιδιά μου, πως οι άνθρωποι γίνονται καλύτεροι όταν βάζουν στόχους και δουλεύουν για αυτούς. Οι στόχοι μου έχουν κυρίως να κάνουν με την οικογένεια και τα παιδιά μου. Με τα ενδιαφέροντα μου εκτός δουλειάς, που είναι διαρκής στόχος να υπάρχουν, όπως τα μαθήματα δημιουργικής γραφής. Τα ενδιαφέροντα είναι μια αποφόρτιση.
Παλιά είχα ένα blog για την κλασική μουσική και τη λογοτεχνία. Μου αρέσει το πλέξιμο, η ζαχαροπλαστική. Δεν μπορώ να ζήσω μόνο με οδοντιατρική. Πλήττω. Μέσα από την δουλειά εξαγνιζόμαστε αλλά τα ενδιαφέροντα, μας πλουτίζουν ψυχικά.
Στο άμεσο μέλλον σχεδιάζω ένα βιβλίο -πάλι πρακτικό οδηγό- σχετικά με το οδοντικό τραύμα, στο οποίο συμμετέχει και ο Μίνως, (μια άλλη σταθερά της ζωής μου, καθώς συμπορευόμαστε σχεδόν τριάντα χρόνια, αχώριστοι). Θα είναι πάλι ένα ibook διαδραστικό και πρακτικό με βίντεο και εικόνες, όπως ένας οδηγός μαγειρικής.
Οι συνάδελφοι χρειάζονται πρακτικές λύσεις. Διαβάζω συστηματικά την βιβλιογραφία, ενημερώνομαι συνεχώς, βλέπω τις τάσεις αλλά όταν παρουσιάζω κάτι, μπορεί να μιλήσω για προβληματισμούς αλλά θέλω να προτείνω λύσεις.
Έπειτα ετοιμάζω ένα ακόμη βιβλίο, σχετικά με το αποκαταστατικό κομμάτι της Παιδοδοντιατρικής, π.χ. τοιχώματα, συγκόλληση, τεχνικές, πάλι με το ίδιο σκεπτικό.
Ψηφιακή Οδοντιατρική; Μπορεί να είναι “χρήσιμη” σε ένα Παιδοδοντιατρικό Ιατρείο;
Μια αγαπημένη συνάδελφος με αποκαλεί “innovation girl”. Μου αρέσει η τεχνολογία, δεν φοβάμαι να κάνω αλλαγές και να μάθω από την αρχή καινούργια πράγματα. Πιστεύω ότι η ψηφιακή εποχή θα ακουμπήσει και την δική μας ειδικότητα. Σε μικρότερο ίσως βαθμό αλλά δεν θα μείνει ανεπηρέαστη.
Συνήθως τα πράγματα ξεκινούν από την Γενική Οδοντιατρική και η Παιδοδοντιατρική ακολουθεί. Θα σας πω κάτι που πιστεύω πάρα πολύ γιατί εμένα με έκανε καλύτερη.
Οι Παιδοντίατροι χρειάζεται να παρακολουθήσουν περισσότερα πράγματα της γενικής οδοντιατρικής. Η εφαρμογή τους είναι θέμα αντίληψης και εμπειρίας αλλά επειδή στην επιστήμη μας, υπάρχει μεγάλη έκταση π.χ. στην πρόληψη, την μικροβιολογία του στόματος κ.α., υπάρχουν κάποια κενά στο αποκαταστατικό κομμάτι.
Από την άλλη, σκεπτόμενη τις ερωτήσεις που δέχομαι καθημερινά από συναδέλφους, που ασχολούνται με την γενική οδοντιατρική, με εντυπωσιάζει πολύ η παντελής έλλειψη προσανατολισμού στην αυξητική διαδικασία, όταν αντιμετωπίζουν παιδιά.
Διαφέρει πολύ η οπτική μας, οπότε είναι ωφέλιμο για όλους μας να υπάρχει μία διάχυση.
Πείτε μας την εμπειρία σας για την ανώδυνη, ηλεκτρονική, ενδο-οστική αναισθησία και τον πρακτικό οδηγό που συντάξατε και διαθέτετε δωρεάν στους συναδέλφους σας.
Την ηλεκτρονική ενδο-οστική αναισθησία την είδα πρώτη φορά στο Lugano, στο συνέδριο της EAPD. Ενθουσιάστηκα. Επεδίωξα να έρθει στην Ελλάδα και την αγόρασα αμέσως για το ιατρείο. Άλλαξε εντελώς την καθημερινότητα της δουλειάς. Είναι η πιο έξυπνη και ανταποδοτική αγορά που έκανα.
Χρειάζεται ένα χρόνο προσαρμογής και πρέπει να είσαι αποφασισμένος ότι θα τον αφιερώσεις αλλά για εμένα παραμένει ένα απαραίτητο εργαλείο δουλειάς αλλά και μάρκετινγκ. Οι γονείς εντυπωσιάζονται.
Είναι μεγάλη πολυτέλεια να μπορείς να δουλέψεις χωρίς ο ασθενής να νιώθει μουδιασμένος, ειδικά όταν έχεις μικρά παιδιά ή ειδικούς ασθενείς. Να μην υπάρχει ο κίνδυνος να δαγκωθούν. Να μην έχεις μεγάλο κόστος αναλωσίμων. Να μπορείς να δουλέψεις ανά τεταρτημόριο, χωρίς κάποια συμπληρωματική ένεση και μόνο με μία έμπαρση.
Υπάρχουν ασθενείς που σκέφτομαι ότι δεν θα μπορούσα να τους έχω δουλέψει χωρίς αυτή την αναισθησία ή τέλος πάντων θα τους δούλευα, αλλά με πολλή γκρίνια και ένταση.
Η εταιρεία είχε αναλυτικές οδηγίες αλλά δυστυχώς από την εμπειρία μου κατάλαβα πως οι θέσεις που πρότειναν, δεν ήταν εφαρμόσιμες στην Παιδοντιατρική, καθώς το μέλημα μας είναι να παραμένει ακίνητο το κεφάλι του ασθενούς.
Σιγά σιγά εντόπισα κι άλλα πράγματα που δεν δούλευαν σε εμάς με τον ίδιο τρόπο. Ο πρακτικός οδηγός είναι το απόσταγμα όλης αυτής της εμπειρίας. Μάζευα σταδιακά βίντεο και φωτογραφίες, έριξα πολλή δουλειά για να τεκμηριώσω όλα αυτά και ήθελα για να υπάρχει κατανόηση και αποτελεσματικότητα να φτιάξω κάτι εντελώς διαδραστικό.
Δεν σας κρύβω ότι δείχνοντας το υλικό στον Johan Aps πήρα πολύ επαινετικά σχόλια και αισθάνομαι περήφανη.
Tι σημαίνει για εσάς αισθητική όταν αναφερόμαστε σε Παιδοδοντιατρικό ασθενή;
Για φέτος στην Ακαδημία Κλινικής Οδοντιατρικής είχαμε οργανώσει ένα σεμινάριο που ονειρευόμουν εδώ και πολλά χρόνια, το “Teens Esthetics”, σχετικά με τις αισθητικές αποκαταστάσεις των εφήβων.
Όπως και στο βιβλίο που ετοιμάζω για το τραύμα, θα υπάρχει κεφάλαιο αφιερωμένο σε αυτό το κομμάτι, το οποίο είχα την χαρά να δεχτεί να το γράψει, ο Μίνως.
Παρόλα αυτά, στην Παιδοντιατρική πρέπει να είναι κανείς προσεκτικός. Αρκετές φορές στα μικρότερα παιδιά προβάλλονται οι ανάγκες των γονέων τους για αισθητική. Δεν είναι η ανάγκη των ίδιων των παιδιών.
Εμείς πρέπει να είμαστε πάντα με την μεριά του παιδιού. Το κέντρο της δουλειάς μας είναι το παιδί. Έπειτα στην περίπτωση των εφήβων, καθώς υπάρχει μια διαρκής αναζήτηση του εαυτού, η εμφάνιση και το χαμόγελο “δοκιμάζονται” σε αυτή την ηλικία. Πρέπει να διακρίνει κανείς την πραγματική ανάγκη. Προσωπικά δεν κάνω ποτέ παρεμβάσεις στο χαμόγελο. Το αναβάλω, μιλώντας με τους γονείς και τα παιδιά. Όμως προσπαθώ στο περιορισμένο κομμάτι των αποκαταστάσεων IVης ομάδας, στην αλλαγή σχήματος ενός νάνου πλαγίου, στις βλάβες MIH κ.α., να έχω υψηλό αισθητικά αποτέλεσμα. Το εκτιμούν οι ασθενείς. Με επιλέγουν για αυτό.
Σχετικά με την αισθητική, υπάρχει πάντα μια λεπτή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην επαγγελματική ματαιοδοξία και το καλό του ασθενούς. Είμαι σκεπτική απέναντι σε αυτό. Θεωρώ μεγάλη ματαιοδοξία ένα ασθενής να βρίσκεται “αλυσοδεμένος” στην καρέκλα μας γιατί βλέπουμε συνεχώς ψεγάδια στο ιδανικό. Λέω μια κουβέντα στα παιδιά μου: “ Οι αδυναμίες μας είναι κομμάτι της δύναμης μας ”. Εάν αυτό το αποδεχτούμε θα είμαστε καλύτεροι άνθρωποι και καλύτεροι επαγγελματίες.
Ποιες είναι οι σύγχρονες διεθνείς εξελίξεις στην ειδικότητά σας;
Η πρόληψη και η εξατομίκευση της είναι μια ανοιχτή δυνατότητα. Έπειτα προσωπικά περιμένω με μεγάλο ενδιαφέρον τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την επιστημονική έρευνα του Κίμωνα Διβάρη σχετικά με τη συσχέτιση του γονιδιώματος και της τερηδόνας. Νομίζω ότι θα υπάρξουν αρκετές εξελίξεις πάνω σε αυτό. Το οδοντικό τραύμα και η αντιμετώπιση του, σε συνδυασμό με τις σύγχρονες θεραπείες του πολφού είναι επίσης ένα πεδίο εξελίξεων. Τέλος περιμένω πάντα τα “έξυπνα” αποκαταστατικά υλικά τα οποία πιστεύω ότι θα έρθουν κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον. Η λέξη κλειδί για τα επόμενα χρόνια είναι η λέξη, “bioactivity”.
Πόσο ενημερωμένος είναι ο σύγχρονος γονέας για τις θεραπείες που μπορεί να επιλέξει; π.χ Εμφυτεύματα.
Νομίζω ότι είναι αρκετά ενημερωμένοι. Το διαδίκτυο μοιάζει να τους μπερδεύει. Παρόλα αυτά, παρατηρώ ότι αμελούν την δική τους στοματική υγεία για χάρη των παιδιών τους. Το παιδί παραμένει ένα ισχυρό σύμβολο για την ελληνική κοινωνία.
Ποιο είναι το σημαντικότερο στοιχείο στην επικοινωνία Οδοντιάτρου – Ασθενή;
O Ηenry James έλεγε: “ Three things in human life are important. The first is to be kind. The second is to be kind. And the third is to be kind ”. Νομίζω λοιπόν ότι το σημαντικότερο είναι η ευγένεια, η καλοσύνη, το χαμόγελο. Ένα δεύτερο είναι να θέσει κανείς από το πρώτο ραντεβού τα όρια που υπάρχουν. Όπως σε κάθε σχέση. Είναι πολύ σημαντικά τα όρια.
Έτσι χτίζει κανείς μια σχέση ειλικρίνειας και εμπιστοσύνης, που δύσκολα κλονίζεται. Τέλος, χρειάζεται σε αυτή την επικοινωνία να έχεις ανοιχτό αυτί. Να μπορείς και να θέλεις να ακούσεις το ζητούμενο του ασθενή, το λόγο που έφτασε σε σένα και να μην προβάλεις τους δικούς σου στόχους.
Παρακολουθείτε συνέδρια, σεμινάρια, είστε και εισηγήτρια μερικές φορές, πείτε μας πόσο απαραίτητα είναι να συνεχίσουν να γίνονται ιδιαίτερα αυτά της Ακαδημίας Κλινικής Οδοντιατρικής;
Φέτος είχαμε οργανώσει ένα πολύ πλούσιο πρόγραμμα. Στο κομμάτι της Παιδοντιατρικής υπήρχαν τα δύο σεμινάρια που είχα μεγάλο μεράκι να πραγματοποιηθούν, το “Teens Esthetics”, στο οποίο αναφερθήκαμε και το “Pediatric Micro Endodontics”, σχετικά με όλη την ενδοδοντία που αφορά στην Παιδοδοντιατρική, πολφοτομές, πρωτόκολλα μηχανοκίνητων για νεογιλά, vital pulp therapy κ.α.
Είχα αφιερώσει πολύ χρόνο και είχαμε εξοπλιστεί ακόμη και με τρισδιάστατα νεογιλά δόντια με “πολφό” για να ασκηθούν οι συμμετέχοντες. Έτσι κι αλλιώς η αίθουσα της Ακαδημίας είναι υπερ-εξοπλισμένη. Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλη επιστημονική εταιρεία με αυτό τον εξοπλισμό. Δυστυχώς τώρα το πρόγραμμα, τουλάχιστον μέχρι τον Σεπτέμβριο, είναι “στον αέρα”.
Προσωπικά έχω μάθει πολλά πράγματα παρακολουθώντας σεμινάρια, σχετικά με το πρακτικό κομμάτι της δουλειάς μας. Γίνομαι καλύτερη μέσα από την διαδικασία. Άλλως τε είναι γνωστό ότι δεν μπορείς να διδάξεις, εάν δεν έχεις την προθυμία να μάθεις. Το ίδιο είναι και το feedback των συναδέλφων.
Είναι ευγνώμονες για την γνώση που μοιράζεται και ναι, υπάρχουν “φανατικοί” υποστηρικτές αλλά είναι πολύ ενδιαφέρον ότι συναντάς καινούργια πρόσωπα. Για παράδειγμα στο σεμινάριο του τραύματος για μένα ήταν ευχάριστη έκπληξη η συμμετοχή πολλών καινούργιων συναδέλφων. Τα πράγματα στην οδοντιατρική αλλάζουν με γρήγορο ρυθμό και πολλά από αυτά που διδασκόμαστε είναι παρωχημένα. Η συνεχής εκπαίδευση είναι ένα ζητούμενο πάντα επίκαιρο.
Πώς είναι να μοιράζεσαι τη ζωή σου με έναν άλλον “ανήσυχο” Οδοντίατρο;
Είναι πολύ ωραίο. Το ευτύχημα για τον Βαγγέλη και μένα είναι πως ασχολούμαστε με δύο εντελώς διαφορετικά κομμάτια της οδοντιατρικής, οπότε δεν υπάρχει ανταγωνισμός. Είναι το άλλο μου μισό, όπως λέω συχνά και χωρίς την διαρκή του παρουσία στην ζωή μου, θα ήταν αδύνατο να δημιουργήσουμε την οικογένεια που έχουμε. Ξέρετε την φράση “τα ετερώνυμα έλκονται”, εγώ πιστεύω περισσότερο κάτι άλλο, “τα ομώνυμα έλκονται για να ευτυχήσουν”. Μας μαγνητίζουν οι άνθρωποι που καταφέρνουν να γίνουν με τρόπο πειστικό και διακριτικό, ο καθρέφτης των επιθυμιών μας. Ο Βαγγέλης είναι ένας τέτοιος καθρέφτης.
Υπάρχει μια αναγκαιότητα, λένε, στον άνθρωπο να περάσει από αυτή τη ζωή και να αφήσει ένα στίγμα, μια υπογραφή. Ποια θα είναι η δική σας;
Ο Irvin Yalom σε ένα βιβλίο του για την απώλεια λέει, πως η παρουσία μας στην ζωή, μοιάζει με το βότσαλο που πετάς στην λίμνη. Βυθίζεται αλλά οι ομόκεντροι κύκλοι διαρκούν και απλώνονται ενώ το βότσαλο πια δεν το βλέπεις. Γι’ αυτό και δεν πιστεύω στο τέλος. Πιστεύω ότι πραγματικά δεν τελειώνει τίποτα. Αρχίζουν καινούργια πράγματα την ίδια στιγμή, που απλώς αγνοούμε.
Είμαστε ένας κόκκος σκόνης μέσα στο σύμπαν. Χάνοντας τον πατέρα μου τον βρίσκω καθημερινά, στον τρόπο που σκέφτομαι, στον τρόπο που ακουμπάω με το χέρι μου το μέτωπο μου, στον τρόπο που μεγαλώνω τα δικά μου παιδιά. Κουβαλάμε τους άλλους μέσα μας. Το έργο τους είναι οι ομόκεντροι κύκλοι που μας ακουμπάνε.
Θέλω το στίγμα μου να είναι η αγάπη και η φροντίδα, η προσφορά που γεμίζει μέχρι το χείλος τις ζωές των ανθρώπων μου και μέσα σε αυτούς βάζω σίγουρα τους ασθενείς μου. Την ανακούφιση ότι έκανα το καλύτερο που μπορούσα καθημερινά για εκείνους. Το νοιάξιμο. Με συγκινεί πάντα το έργο των χεριών, που παραμένει κι όταν εμείς φεύγουμε.
Σας ευχαριστώ για την ευκαιρία. Εύχομαι η συζήτηση μας να είναι μια μικρή αφετηρία στοχασμού.
Να είστε σίγουρη γι’ αυτό! Ευχαριστούμε για το χρόνο σας.