« Η θεραπεία της περιοδοντίτιδας είναι πολύ πιο προβλέψιμη και σε θέση να προσφέρει σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχή αποτελέσματα, σε αντίθεση με τη θεραπεία της περιεμφυτευματίτιδας »
Γράφει η Ελευθερία Γεωργοπούλου
Μέσα σ’ αυτή την ατμόσφαιρα των Ολυμπιακών Αγώνων που μονοπωλεί το ενδιαφέρον όλου του κόσμου τις τελευταίες ημέρες, θα ήταν δύσκολο να βρει κανείς ένα πρόσωπο που να αποσπάσει το ενδιαφέρον των αναγνωστών μας.
Σκέφτηκα ότι μία συνέντευξη με τον maître της Περιοδοντολογίας, κύριο Γεώργιο Γούμενο, θα ήταν ίσως το καλύτερο φινάλε της σεζόν!
Πρόκειται για ένα εκπληκτικό επιστήμονα. Όσο και να ψάξεις, δεν θα βρεις τίποτα εξεζητημένο σ’ αυτόν τον απλό, προσηνή και τόσο ανοιχτό άνθρωπο που έχει κερδίσει τον θαυμασμό και την εκτίμηση των συναδέλφων του εντός και εκτός Ελλάδος. Δεν θα ήταν υπερβολή αν τον χαρακτηρίζαμε ζωντανό μύθο στην επιστήμη του και ιδιαιτέρως στη διαχείριση των μαλακών ιστών. Η μάθηση ήταν και είναι η καλύτερη πρόκληση και το σπουδαιότερο γεγονός που του συνέβη στην πορεία του. 13 χρόνια σπουδών και συνεχίζει να μαθαίνει και να μεταλαμπαδεύει γνώση.
Συναντηθήκαμε στο ιατρείο του, ένα ζεστό απόγευμα του Ιουλίου. Μπαίνοντας στο χώρο έχεις την αίσθηση ότι βρίσκεσαι σ’ ένα χώρο που θυμίζει γκαλερί και ιατρείο μαζί. Ο χαρακτήρας του αποτυπωμένος απόλυτα. Καθαρός, εκλεπτυσμένος, με γούστο και αρχιτεκτονική αρμονία. Μια ώρα μαζί του κυλά ταχύτατα. Μιλάει ελεύθερα σε όλους – ούτε ίχνος βεντετισμού που θα περίμενες εύλογα να έχει κάποιος του μεγέθους του.
Ενώ έχει περάσει λίγος καιρός από εκείνη τη συνάντηση, μέσα μου ζωντανή είναι ακόμη η προσωποποίηση αυτής της απλότητας γιατί δεν προσπαθεί να δηλώσει την παρουσία του αλλά τη σημασία του και την προσφορά του στην επιστήμη της Οδοντιατρικής – Περιοδοντολογίας.
Κυρίες και κύριοι, ο Δρ. Γεώργιος Γούμενος στο toothnews.gr!
Θα θέλαμε να μας πείτε τις πρώτες σας εντυπώσεις από το συνέδριο Regen days- Purgo. Επιτεύχθηκαν οι στόχοι που είχατε θέσει ως πρόεδρος του Συνεδρίου;
Θεωρώ ότι είχε μεγάλη συμμετοχή από συναδέλφους, αρκετούς νέους συναδέλφους και αυτό είναι πολύ ευχάριστο. Ακούστηκαν κάποιες νέες απόψεις γύρω από τα αιμοπεταλιακά συμπυκνώματα PRF μια πολύ ενδιαφέρουσα τεχνική κυρίως στη χειρουργική μαλακών ιστών αλλά και τη χειρουργική του οστού .
Οι ομιλητές αναφέρθηκαν σε καινούργιες εφαρμογές του PRF σε συνδυασμό με ένα ενδιαφέρον μόσχευμα χοίρειας προέλευσης το PURGO, το οποίο έχει αρκετά πλεονεκτήματα σε σχέση με άλλα ξενομοσχεύματα, βόειας προελεύσεως που υπάρχουν. Αναφέρθηκαν στη χρησιμοποίηση του σε διάφορες τεχνικές οριζόντιας και κάθετης ανάπλασης με τη μορφή του sticky bone, το οποίο είναι το αποτέλεσμα ανάμειξης αιμοπεταλιακών παραγόντων με το ξενομόσχευμα.
Επίσης, έγιναν πολύ καλές εισηγήσεις γύρω από τις επιπλοκές που μπορεί να εμφανιστούν. Η οστική ανάπλαση είναι μια παλιά τεχνική η οποία ξεκίνησε στο τέλος της δεκαετίας του 80 και οι ρίζες της προέρχονται από τη χειρουργική Περιοδοντολογία. Οι Σκανδιναβοί επινόησαν την τεχνική της καθοδηγούμενης οστικής αναγέννησης γύρω από τα δόντια με τη χρησιμοποίηση των μεμβρανών για την επιλεκτική αποίκηση των κυττάρων στον ενδοστικό θύλακο με στόχο την αναγέννηση του περιοδοντίου.
Το επόμενο στάδιο ήταν η χρησιμοποίηση των μεμβρανών στην αποκατάσταση οστικών ελλειμάτων και έτσι εμφανίσθηκε η καθοδηγούμενη οστική ανάπλαση. Αυτό αποτέλεσε μια πραγματική επανάσταση στην Εμφυτευματολογία μιας και προσέφερε τη δυνατότητα τοποθέτησης εμφυτευμάτων σε περιοχές που προηγούμενα δεν υπήρχε επαρκές οστούν.
Σήμερα οι τεχνικές αυτές έχουν εξελιχθεί και είναι πολύ δημοφιλείς μιας και τα εμφυτεύματα έχουν μπει στη καθημερινότητά μας, όμως επειδή είναι πολύ λεπτομερείς τεχνικές απαιτούν την κατάλληλη εκπαίδευση του κλινικού γιατί ελλοχεύουν πολλοί κίνδυνοι και επιπλοκές στην λανθασμένη χρησιμοποίηση τους και αυτό αποτέλεσε τη θεματολογία του Συνεδρίου.
Πείτε μας ποιες μπορεί να είναι οι επιπλοκές;
Η διάνοιξη του τραύματος και η έκθεση μιας μη απορροφήσιμης μεμβράνης στο στοματικό περιβάλλον μπορεί να προκαλέσει μόλυνση με αποτέλεσμα να περιορισθεί το αποτέλεσμα της οστικής ανάπλασης. Σίγουρα δεν καταλήγουν όλες οι επιπλοκές σε αποτυχία, αλλά πολλές από αυτές μπορεί να είναι η αιτία ώστε η τοποθέτηση των εμφυτευμάτων είτε να μην είναι δυνατή, είτε να γίνει στη μη ιδανική θέση από προσθετικής πλευράς.
Θεωρώ πως ήταν ένα πολύ γεμάτο συνέδριο με καταξιωμένους συναδέλφους όπου παρουσιάστηκαν πολλά κλινικές περιπτώσεις και το οποίο έδωσε σε όλους μας τροφή για σκέψη, μιας και όπως προανέφερα η τεχνική αυτή είναι μια καθημερινότητα στα ιατρεία μας. Η παρουσίαση των επιπλοκών και αποτυχιών μας κάνει περισσότερο προσεκτικούς στην επιλογή των περιστατικών και πάντα για το καλό των ασθενών μας
Εξασκείτε την Περιοδοντολογία και Εμφυτευματολογία από το 1992 .Το όνειρό σας ήταν πάντα να γίνετε Οδοντίατρος; Το ονειρευόσασταν ως παιδί;
Από μαθητής του Δημοτικού ήθελα να γίνω Οδοντίατρος. Είχα εμπνευστεί βλέπετε, από έναν Οδοντίατρο. Πρέπει πάντοτε στη ζωή μας να έχουμε μέντορες γιατί χρειαζόμαστε έμπνευση σε ότι κάνουμε.
Τι θαυμάσατε σ’ αυτόν που θέλατε να του μοιάσετε;
Ήταν γιός του δασκάλου μου στο Δημοτικό. Κάθε Παρασκευή ερχόταν έπαιρνε τον πατέρα του από το σχολείο, ήταν πολύ καλοσυνάτος, ευγενής και ευχάριστος άνθρωπος. Ο πραγματικός μέντοράς μου, όμως ήταν ο αγαπημένος μου θείος, ο αείμνηστος Αντώνης Μπίλλης, αδελφός της μητέρας μου και ένας εκ των πρώτων που έφεραν την Νεφρολογία στην Ελλάδα.
Μάλιστα σήμερα, η πτέρυγα του Νεφρολογικού Τμήματος του Νοσοκομείου Ευαγγελισμός φέρει το όνομα του, στη μνήμη του!
Πάντοτε μας ενέπνεε μη τη σεμνότητα του και την εκτίμηση που είχε στο χώρο της Ιατρικής από τους συνάδελφους και ασθενείς του. Παρόλα αυτά και σε αντίθεση με τον αδελφό μου που είναι ο καθηγητής Νεφρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών, εγώ ήθελα πάντα να γίνω Οδοντίατρος!
Επιμένατε!
Ναι. Μπήκα στη Φαρμακευτική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1978, όπου το 1982 μετά την αποφοίτηση μου, προβληματίσθηκα στο τι θα έκανα στην συνέχεια, μιας και δεν ήταν η αρχική επιλογή μου, αλλά με το τότε εξεταστικό σύστημα βρέθηκα για μια μονάδα να χάνω την Οδοντιατρική Σχολή και δεν είχα το κουράγιο να δώσω πάλι εξετάσεις την επόμενη χρονιά.
Τελειώνοντας λοιπόν την Φαρμακευτική Σχολή πήγα στη Βασιλεία, προκειμένου να σπουδάσω Χημεία Καλλυντικών. Έμεινα πολύ λίγο εκεί, μιας και συνειδητοποίησα ότι η μεγάλη μου αγάπη παρέμενε για την Οδοντιατρική. Σκέφτηκα ότι θα έπρεπε να υλοποιήσω το όνειρο που είχα από παιδί, γιατί στη ζωή μας πρέπει να υλοποιούμε τα σχέδιά μας, χωρίς να συμβιβαζόμαστε!
Οπότε γύρισα, υπηρέτησα τη στρατιωτική θητεία στην Αεροπορία για 2 χρόνια και το 2ο χρόνο βρέθηκα στο 251 Γενικό Νοσοκομείο της Αεροπορίας, οπότε και αποφάσισα να συμμετάσχω στις κατατακτήριες εξετάσεις, επιτυγχάνοντας 1ος στην Οδοντιατρική Σχολή Αθηνών.
Εκείνη την εποχή οι ειδικότητες της Οδοντιατρικής δεν ήταν ακόμη διαδεδομένες. Μ’ αφορμή μια εργασία που είχα κάνει σχετικά με τις οδοντόπαστες σε συνεργασία με το Εργαστήριο της Φαρμακευτικής Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο τότε Καθηγητής Προληπτικής Οδοντιατρικής, ο αείμνηστος Απόστολος Αποστολόπουλος με γνώρισε από κοντά και μου έδωσε τη δυνατότητα να βρεθώ στο αντίστοιχο Εργαστήριο του Πανεπιστημίου Tufts της Βοστώνης, συμμετέχοντας σε μια ερευνητική εργασία για το σάλιο υπό την επίβλεψη της Prof. Athena Pappas για ένα μήνα, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, το 1985.
Το ταξίδι αυτό ήταν καθοριστικό, μιας και μου έδωσε τη δυνατότητα να δω μια άλλη διάσταση της Οδοντιατρικής σ’ ένα καταπληκτικό κλινικό περιβάλλον, ενός εκ των πλέον γνωστών Πανεπιστημίων του κόσμου,. Εμπνευσμένος από την αίγλη του Tufts και τη κλινική άσκηση της Περιοδοντολογίας στο Πανεπιστήμιο αυτό, αποφάσισα να γίνω Περιοδοντολόγος. Η συνολική διαδρομή μου μετρά 13 χρόνια Πανεπιστημιακών σπουδών.
Άριστος φοιτητής;
Δεν θα το έλεγα, μιας και πάντα έπαιρνα “ Λίαν καλώς” Πιστεύω ότι την αριστεία θα πρέπει πάντοτε να την επιδιώκεις ασχέτως του αποτελέσματος. Νιώθω γεμάτος γιατί κάνω αυτό που μου αρέσει.
Έχετε αποκτήσει ένα όνομα στο χώρο που σέβονται οι συνάδελφοί σας και είστε πρότυπο για πολλούς.
Όσο γι’ αυτό ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια … Αφιερώνω πολύ χρόνο στο ιατρείο μου φροντίζοντας πάντοτε για τη σωστή θεραπεία των ασθενών μου και προσπαθώ να εκπαιδεύω και να εκπαιδεύομαι συνεχώς γιατί μου αρέσει να εξελίσσομαι.
Υπάρχουν πράγματα τα οποία αν δεν είχαν συμβεί θα είχατε ακολουθήσει μια διαφορετική πορεία; Η Αμερική ας πούμε για παράδειγμα;
Είχα και έχω τεράστιο σεβασμό για την Αμερική, γιατί θεωρώ ότι η Αμερική σου δίνει την δυνατότητα να ολοκληρωθείς σαν επιστήμονας. Μπορείς να συνδυάσεις πολλά πράγματα, να πάρεις πολλά courses κι όχι μόνο σχετικά με την Οδοντιατρική, τα οποία μπορείς στη συνέχεια να τα προσαρμόσεις πάντοτε στο αντικείμενο σου.
Στην Αμερική άκουσα για πρώτη φορά την έκφραση πυραμιδωτή εκπαίδευση. Η Αμερική αν δουλεύεις σκληρά σου προσφέρει τη δυνατότητα υλοποίησης των στόχων σου, ενώ παράλληλα γνωρίζοντας από κοντά πολύ αξιόλογους επιστήμονες από διάφορα μέρη του κόσμου, διευρύνονται οι ορίζοντες σου, μιας και οι περισσότερες μελλοντικές τάσεις στο χώρο μας, γεννιούνται και εξελίσσονται στη χώρα αυτή!
Παίζει ρόλο και ο χαρακτήρας, δεν νομίζετε;
Συμφωνώ. Είναι στο χαρακτήρα, θα πρέπει να είσαι ανήσυχος άνθρωπος και να κυνηγάς την εξέλιξη σου. Αν έχεις και τη τύχη να βρεθείς σε ένα περιβάλλον όπως το Tufts και για να το γενικεύσω, στη Βοστώνη, σ’ ένα πολύ-πολιτισμικό επιστημονικά χώρο και δεν είσαι κλεισμένος στον εαυτό σου ή στα άτομα μόνο από τη πατρίδα σου, σου δίνεται η δυνατότητα να γνωρίσεις πολλά πράγματα και να αποκτήσεις σχέσεις ζωής.
Ο καλύτερος μου φίλος και κουμπάρος μου είναι Ισπανός, ήταν συμφοιτητής και συγκάτοικος μου και έχει ένα από τα πιο πετυχημένα Περιοδοντολογικά ιατρεία στη Βαρκελώνη. Είναι μια φιλία που κρατά 36 χρόνια τώρα και έχουμε ακόμα μια τόσο άριστη σχέση. Όλα αυτά τα απέκτησα μέσα από τη Βοστώνη και το περιβάλλον αυτό.
Συγχρόνως, γνώρισα πολύ αξιόλογα άτομα του χώρου, άτομα που με ενέπνευσαν όχι μόνο ως κλινικοί, αλλά και ως άνθρωποι, άτομα που πάντοτε επεδίωκαν την αριστεία και είχαν την ικανότητα να την μεταλαμπαδεύσουν στους νεότερους. Είχαν τον τρόπο τους.
Γιατί μπορεί πολλοί άνθρωποι να είναι άριστοι, αλλά να μην έχουν την ικανότητα αυτή ή και να μην το θέλουν. Αυτοί για εμένα υπήρξαν πραγματικοί μέντορες. Τέσσερα άτομα όλα και όλα. Αυτοί μπορεί να μη γνωρίζουν, ότι υπήρξαν μέντορες για εμένα, μιας και 2 από αυτούς έχουν αποβιώσει. Χαίρομαι γιατί μετά από 33 χρόνια κλινικής άσκησης, αναγνωρίζω στον εαυτό μου στοιχεία που τα έβλεπα σ’ αυτούς και συγχρόνως εισπράττω κι εγώ το συναίσθημα αυτό από νεότερους συναδέλφους και παρακαλώ να μην θεωρηθεί αυτό αλαζονικό.
Πόσο έχει αλλάξει τον κόσμο η Σύγχρονη Οδοντιατρική;
Πρώτα απ’ όλα ο κόσμος σήμερα, δεν χάνει εύκολα τα δόντια του και αυτό οφείλεται στην ειδικότητα της Περιοδοντολογίας.
Όταν γύρισα από την Αμερική η ειδικότητα της Περιοδοντολογίας δεν ήταν γνωστή στο κόσμο. Κοιτάξτε σήμερα πόσοι Περιοδοντολόγοι υπάρχουν, και πόσες επιστημονικές εταιρείες! Ο κόσμος είναι πλέον ενημερωμένος για τη σημασία της σωστής υγιεινής στη διατήρηση των δοντιών τους.
Η εκπαίδευση στην Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, το οποίο γνωρίζω από κοντά, ως Επιστημονικός Συνεργάτης είναι εξαιρετική, ενώ το εκπαιδευτικό προσωπικό της Σχολής είναι άριστο.
Η Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει μια ιδιαιτερότητα, λόγω της πληθώρας των εκπαιδευτών, προερχομένων από διαφορετικά Πανεπιστημιακά Ιδρύματα της Αμερικής και της Ευρώπης, δημιουργώντας μια μοναδική σύνθεση.
Για παράδειγμα στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα της Περιοδοντολογίας, οι μεταπτυχιακοί φοιτητές μας, θεωρώ ότι είναι πολύ τυχεροί γιατί είναι εκτεθειμένοι σε μια ποικιλία απόψεων και προσεγγίσεων σε σχέδια θεραπείας, κάτι που τους ολοκληρώνει ως κλινικούς.
Επομένως έχει αλλάξει η οδοντιατρική πάρα πολύ.
Σήμερα η έμφαση δίνεται στη διατήρηση των δοντιών στον φραγμό των ασθενών, ακολουθώντας τις αρχές της Περιοδοντολογίας.
Παράλληλα, οι υψηλότερες αισθητικές απαιτήσεις των ασθενών μπορεί να ικανοποιηθούν σε μεγάλο βαθμό με την εξέλιξη των χειρουργικών και επανορθωτικών τεχνικών, των υλικών και της τεχνολογίας.
Η ψηφιακή Οδοντιατρική τα τελευταία χρόνια έχει εκτοπίσει το αναλογικό κομμάτι σε μεγάλο βαθμό, χωρίς όμως ακόμα να είμαστε σε θέση για πλήρη ενσωμάτωση της στα ιατρεία μας.
Συζητώντας για αλλαγές της Οδοντιατρικής θεωρώ ότι η εξέλιξη της οστικής ανάπλασης έχει βοηθήσει την εφαρμογή της Εμφυτευματολογίας με καλύτερα μακροχρόνια αποτελέσματα, ενώ η εμφάνιση της περιεμφυτευματίτιδας σε ορισμένα περιστατικά και με δεδομένη την αδυναμία προβλέψιμης αντιμετώπισης της, μας ωθεί στο να επαναξιολογήσουμε ακόμα περισσότερο τις δυνατότητες της Περιοδοντολογίας.
Μ’ άλλα λόγια, η σύγχρονη άποψη είναι ότι η Εμφυτευματολογία είναι ένα εξαιρετικό όπλο στα χέρια του κλινικού είτε σε περιπτώσεις ελλειπόντων δοντιών είτε σε περιστατικά, όπου η περιοδοντική θεραπεία δεν μπορεί να προσφέρει τίποτα.
Το τονίζω ιδιαίτερα αυτό, μιας και μέχρι προ ολίγων ετών επικρατούσε σε πολλούς η άποψη της εξαγωγής περιοδοντικών δοντιών και τοποθέτησης εμφυτευμάτων, προκειμένου να διατηρηθεί το οστούν. Αυτό είναι μια πολύ εσφαλμένη άποψη.
Ας μην ξεχνάμε ότι η θεραπεία της περιοδοντίτιδας είναι πολύ πιο προβλέψιμη και σε θέση να προσφέρει σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχή αποτελέσματα, σε αντίθεση με τη θεραπεία της περιεμφυτευματίτιδας.
Άρα, η προσωπική μου άποψη και θεραπευτικός στόχος για τους ασθενείς μου είναι η διατήρηση του οδοντικού φραγμού με σωστή πρόληψη και περιοδοντική θεραπεία εφόσον αυτό είναι εφικτό, μεταθέτοντας τη τοποθέτηση των εμφυτευμάτων στο μέλλον.
Θεωρείστε maître στους μαλακούς ιστούς. Συμφωνείτε πως η ατραυματική οδοντιατρική ακόμη και για τους μαλακούς ιστούς και τα λιγότερο επεμβατικά-τραυματικά πρωτόκολλα γενικά κερδίζουν όλο και περισσότερο χώρο ;
Εδώ θα πρέπει να διευκρινίσουμε τι σημαίνει ατραυματική Οδοντιατρική γιατί πολλές φορές την εκλαμβάνουμε ως προς την έκταση της επέμβασης. Θεωρώ πως για να κάνεις ατραυματική οδοντιατρική, θα πρέπει να έχεις τη δεξιότητα με τα χέρια σου και προηγούμενα να έχεις εκτεθεί σε μεγάλες επεμβάσεις και στη συνέχεια έχοντας πλήρη γνώση της ανατομίας της περιοχής και διαχειριζόμενος άριστα τους ιστούς να γίνεις όσο πιο ατραυματικός γίνεται.
Στην πράξη, η ατραυματική χειρουργική για μένα σημαίνει σωστή χειρουργική επέμβαση κάτι που επιτυγχάνεται με τη σωστή ορατότητα, προσπέλαση και αποτελεσματικότητα και συνεπάγεται την ελάχιστη μετεγχειρητική συμπτωματολογία για τον ασθενή. Αυτό το επιδιώκουμε, αλλά δυστυχώς δεν είναι πάντα εφικτό σε όλα τα περιστατικά. Σίγουρα αν καταφέρεις και τα πετύχεις όλα αυτά, έχεις φτάσει πολύ κοντά στο στόχο.
Όμως πολλές φορές, η έννοια της ατραυματικής χειρουργικής συνδυάζεται με την έκταση της χειρουργικής επέμβασης, κάτι που σε αδυναμία καλής ορατότητας και πρόσβασης του πεδίου μπορεί να προκαλέσει αποτυχία και ταλαιπωρία για τον ασθενή. Ακόμα και μια μεγάλη τομή μπορεί να είναι πολύ ατραυματική, ανάλογα με τη γνώση, την εμπειρία και δεξιοτεχνία στα χέρια του κλινικού.
Η τεχνική της άμεσης φόρτισης γίνεται όλο και πιο famous για τους ασθενείς. Για ποιους λόγους μπορεί να αποκλειστεί ένας ασθενής από την άμεση τοποθέτηση; Είναι αναγκαίο να γίνεται άμεσα; Παλαιότερα υπήρχε αναμονή.
Αυτή δεν είναι μια καινούργια τεχνική, αλλά κάτι που εφαρμόζουμε στα ιατρεία μας πολλά χρόνια πριν. Σαφώς έχουν βελτιωθεί τα πρωτόκολλα τοποθέτησης των εμφυτευμάτων, οι επιφάνειες των εμφυτευμάτων και γεωμετρία τους που επιτρέπουν ευκολότερα κάτι τέτοιο ενώ παράλληλα και οι χειρουργικές τεχνικές για αύξηση της πρωτογενούς σταθερότητας (π.χ οστεοσυμπύκνωση).
Πιστεύω ότι η άμεση φόρτιση είναι το optimum που μπορούμε να προσφέρουμε στους ασθενείς μας. Μιας και κάποιος μπορεί να φύγει με δόντια από το ιατρείο μας την ίδια ημέρα με τη τοποθέτηση των εμφυτευμάτων.
Αλλά;
Αλλά η επιλογή του περιστατικού είναι το πρωτεύον, καθώς και η γνώση της τεχνικής από πλευράς του οδοντιάτρου και το set up του κάθε ιατρείου, καθώς και η γνώση και η εμπειρία του θεράποντος για τη διαχείριση των πιθανών επιπλοκών που μπορεί να προκύψουν. Αν τα ζυγίσει κάποιος όλα αυτά θα αποφασίσει αν είναι σε θέση να προσφέρει αυτό το εξαιρετικό σχέδιο θεραπείας στους ασθενείς του, ή θα πρέπει να ακολουθήσει πιο συντηρητικά και δοκιμασμένα πρωτόκολλα που δεν θα ταλαιπωρήσουν τους ασθενείς του.
Δηλαδή αποκλείονται ασθενείς από την άμεση φόρτιση; Και σε ποιες περιπτώσεις;
Δεν θα ήθελα να κάνω άμεση φόρτιση σε ασθενείς, αν προηγούμενα δεν έχει ελεγχθεί η περιοδοντική νόσος. Επίσης, σ’ άτομα όπου δεν πληρούνται οι ανατομικές προϋποθέσεις π.χ. ποσότητα οστού χωρίς να υπάρχει δυνατότητα οστικής ανάπλασης, καθώς και σε άτομα με μη ελεγχόμενη γενική νόσο. Επίσης, σ’ ασθενείς με έντονα σημεία βρυγμού.
Οστεοσυμπύκνωση μια νέα τεχνική στην Εμφυτευματολογία;
Είναι μια νέα τεχνική που μπορεί κανείς με την κατάλληλη διαχείριση του οστού κατά τον τρυπανισμό να πετύχει είτε μεγαλύτερη πρωτογενή σταθερότητα, κάτι που σου επιτρέπει να σκεφτείς την πιθανότητα της άμεσης φόρτισης σε ορισμένα περιστατικά, είτε να γίνει μια κλειστή ανύψωση, αποφεύγοντας την ανοικτή ανύψωση του ιγμορείου, μια πιο τραυματική επέμβαση.
Την εφαρμόζω σε πολλά από τα περιστατικά μου προκειμένου να επιτύχω τους στόχους αυτούς και πράγματι με εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Οι περιεμφυτευματικές νόσοι είναι ένα συχνό πλέον πρόβλημα που καλείται να αντιμετωπίσει ο Οδοντίατρος. Πείτε μας για τους λόγους της αυξημένης συχνότητας;
Όταν πρωτοεμφανίσθηκαν τα εμφυτεύματα πιστεύαμε, βασιζόμενοι σε Σκανδιναβικές κυρίως μελέτες προερχόμενες από Πανεπιστημιακά ιδρύματα, ότι τα εμφυτεύματα είναι για πάντα ή έστω για πολλά χρόνια.
Στην πορεία όμως, διαπιστώσαμε ότι περίπου στα 8 χρόνια είναι πιθανόν να εμφανιστούν μερικά μικροπροβλήματα σ’ ένα μικρό αριθμό εμφυτευμάτων είτε βιολογικά, είτε τεχνικά. Αυτά τα προβλήματα δυστυχώς δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με επιτυχία προβλέψιμα, οπότε στη περίπτωση των βιολογικών επιπλοκών μπορεί να εγκατασταθεί η περιεμφυτευματίτιδα.
Παλαιότερα δεν γνωρίζαμε τους παράγοντες κινδύνου στην Εμφυτευματολογία και υπήρχαν περιορισμένες γνώσεις σχετικά με τη βιολογία των περιεμφυτευματικών ιστών.
Η γενιά των Οδοντιάτρων της ηλικίας μου ξεκινήσαμε τα εμφυτεύματα στην Ελλάδα, εφαρμόζοντας τις γνώσεις που είχαμε τότε, με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία.
Δυστυχώς, στη πορεία ορισμένα απ’ αυτά τα περιστατικά εμφάνισαν προβλήματα. Όμως, ακόμη και σήμερα δεν μπορεί να αποκλείσει κάποιος τη πιθανότητα εμφάνισης περιεμφυτευματίτιδας ακόμα και σε πολύ ιδανικές συνθήκες. Αυτό σε συνδυασμό με την έλλειψη προβλέψιμων πρωτοκόλλων για την αντιμετώπιση της με κάνει να πιστεύω ότι η τοποθέτηση των εμφυτευμάτων θα πρέπει να καθυστερεί, εφόσον η περιοδοντική θεραπεία μπορεί ακόμα να προσφέρει.
Πρώτα πρέπει ο ασθενής να επισκέπτεται τον περιοδοντολόγο και μετά τον προσθετικό;
Οι γνώσεις ενός Οδοντίατρου που τελειώνει τη Σχολή ακόμα και μετά τη βασική εκπαίδευση, του επιτρέπουν να παρέχει άριστη φροντίδα για τη στοματική υγεία των ασθενών του.
Το θέμα είναι πόσες φορές αφιερώνουμε χρόνο για να εκπαιδεύσουμε τους ασθενείς μας για το πως πρέπει να βουρτσίζουν τα δόντια, ή πώς να χρησιμοποιούν το οδοντικό νήμα και τα άλλα μέσα στοματικής υγιεινής. Αυτό θα πρέπει να επαναλαμβάνεται σε κάθε συνεδρία.
Κάθε σχέδιο θεραπείας θα πρέπει να ξεκινά με την περιοδοντολογική θεραπεία, χωρίς να είναι αναγκαία η παραπομπή του ασθενούς στον Περιοδοντολόγο.
Η αξιολόγηση του περιστατικού θα πρέπει να γίνεται από τον ίδιο το Γενικό Οδοντίατρο, ο οποίος ανάλογα με τις ικανότητες του και τη βαρύτητα του προβλήματος θα αποφασίσει τη παραπομπή του σε αυτόν ή όχι. Η όποια προσθετική αποκατάσταση θα πρέπει να γίνεται πάντοτε σε καθαρό πλέον στόμα.
Οι ψηφιακές τεχνολογίες και πλέον η ΑΙ έχουν εισβάλει για τα καλά στην οδοντιατρική. Ποια η γνώμη σας γι’ αυτή την εξέλιξη;
Σήμερα η Ψηφιακή Τεχνολογία έχει εκτοπίσει αρκετά κομμάτια από το αναλογικό κομμάτι της Οδοντιατρικής. Σίγουρα όμως, η ψηφιακή τεχνολογία έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει, προκειμένου να εκτοπίσει πλήρως τον αναλογικό τρόπο.
Periocare.gr. Μιλήστε μας για την παλαιότερη ομάδα στο FB.
Είναι το παλαιότερο οδοντιατρικό Group στο Facebook. Το 2012 είχα την ιδέα να δημιουργήσουμε μια ομάδα εργασίας από φίλους, καταξιωμένους συναδέλφους διαφόρων ειδικοτήτων με στόχο τη συζήτηση κλινικών περιστατικών και προβλημάτων της καθημερινής πράξης, μέσα όμως σε πολιτισμένο πλαίσιο.
Σε μια πλατφόρμα του FB σαν κι αυτή από τη μία προσφέρεται η δυνατότητα έκφρασης ελεύθερων ιδεών, όμως από την άλλη ελλοχεύει ο κίνδυνος μη θεμιτής συμπεριφοράς στην ανταλλαγή των απόψεων μεταξύ των μελών.
Θεωρώ ότι όλη αυτή την 12ετία που υφίσταται το Periocare, το στόχο αυτό τον υλοποιεί καθημερινά, κρατώντας υψηλό το επίπεδο μεταξύ των μελών της ομάδας, ενώ παράλληλα προσφέρει τη δυνατότητα ανάδειξης των νέων συναδέλφων.
Πιστεύετε πως σήμερα μπορούμε να γυρίσουμε την πλάτη σ’ αυτό τον βομβαρδισμό των social media;
Όχι δεν μπορείς. Πιστεύω ότι η ορθολογική χρήση των social media μπορεί να γίνει πολύ χρήσιμη για το πληθυσμό. Για παράδειγμα, μέσα από το Periocare παρουσιάζονται διάφορα περιστατικά και πολλές φορές γίνονται ενδιαφέρουσες συζητήσεις πάνω σε προβλήματα της καθημερινότητας.
Πριν το COVID είχαμε ετήσια δυο Open Study Clubs, δωρεάν για τους συναδέλφους, όπου στη πρωινή συνεδρία υπήρχαν debates για φλέγοντα κλινικά θέματα, ενώ στην απογευματινή συνεδρία νέοι συνάδελφοι παρουσίαζαν τα περιστατικά τους, κάτι θεωρώ πολύ σημαντικό μιας και νεότεροι συνάδελφοι είχαν βήμα για παρουσίαση, κάτι που δεν γίνεται συχνά.
Μετά τη περίοδο του COVID και την άφθονη παρουσία των webinars στο διαδίκτυο θεωρώ ότι το ενδιαφέρον του κοινού έχει περιορισθεί, μιας και τα περισσότερα θέματα έχουν παρουσιασθεί πολλές φορές.
Μια από τις ωραιότερες στιγμές του Periocare, ήταν το Επετειακό Συνέδριο που κάναμε το 2017, για τα 5 χρόνια παρουσίας μας στο διαδίκτυο, όπου καταφέραμε να συγκεντρώσουμε ένα πολύ σεβαστό ποσό χρημάτων από τους χορηγούς και τους 350 συναδέλφους που το παρακολούθησαν, χρήματα που δωρίσθηκαν εξ ολοκλήρου στην ΕΛΕΠΑΠ.
Δώδεκα χρόνια μετά, έχω περιορίσει το χρόνο μου για το Group λόγω των αυξημένων επαγγελματικών και οικογενειακών μου υποχρεώσεων, αλλά πάντα προσπαθώ να το ενισχύσω με ενδιαφέροντα περιστατικά.
Θεωρείτε ότι τα πολλά σεμινάρια έχουν κουράσει;
Μου αρέσει πολύ η ιδέα της on line εκπαίδευσης. Είσαι στο σπίτι σου χαλαρός και μπορείς να παρακολουθήσεις ό,τι ομιλία θέλεις, σε οιαδήποτε χώρα. Όπως προανέφερα, τη περίοδο του COVID υπήρξε τόσο άφθονη προσφορά γνώσης οπότε το ενδιαφέρον των Οδοντιάτρων δικαιολογημένα περιορίστηκε.
Ίσως η παρουσίαση συγκεκριμένης θεματολογίας σε μικρότερες ομάδες ατόμων με συμμετοχή τους σε hands on κλπ. να είναι σε θέση να επαναδραστηριοποιήσει το ενδιαφέρον του κοινού.
Τι θα προτείνατε;
Αυτό που είναι πολύ ενδιαφέρον είναι τα μικρά courses 3-4 ημερών πάνω σε εξειδικευμένα θέματα και με απόλυτα κλινική θεματολογία.
Πόσο η αναζήτηση του επιστήμονα έχει να κάνει με τη βαθύτερη αναζήτηση του εαυτού του;
Πολύ ωραία ερώτηση! Πιστεύω σε πολύ μεγάλο βαθμό. Όντας στο χώρο της υγείας θα πρέπει να σκεφτόμαστε πάντα τον συνάνθρωπό μας και να προσφέρουμε ότι καλύτερο μπορούμε σ’ αυτόν. Αυτό θα πρέπει να βασίζεται σίγουρα σε σύγχρονες τάσεις, να είναι επαρκώς τεκμηριωμένο ενώ παράλληλα η εμπειρία του θεράποντος θα είναι σε θέση να ξεπεράσει κάθε δυσκολία που μπορεί να εμφανισθεί στην εκτέλεση του.
Ένας καθηγητής μου στην Αμερική ο αείμνηστος Jerome Smulow, μεγάλη προσωπικότητα της Περιοδοντολογίας των 60s, συνήθιζε να λέει κάτι τόσο απλό, αλλά και ρεαλιστικό: ” Ποτέ μην κάνεις στον ασθενή σου, αυτό που δεν θα ήθελες να κάνουν σε εσένα “.
Υπάρχει μια αναγκαιότητα, λένε, στον άνθρωπο να περάσει απ’ αυτή τη ζωή και να αφήσει ένα στίγμα, μια υπογραφή. Το δικό σας ποιο θέλετε να είναι;
Θεωρώ ότι προσπάθησα και προσπαθώ καθημερινά, δεν βρήκα τίποτα έτοιμο και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Στη ζωή μου εμπνεύστηκα από άτομα που μπορεί να ήταν Ακαδημαϊκοί ή απλοί άνθρωποι, είχαν όμως ένα χαρακτηριστικό. Ήταν έντιμοι με πρώτα απ’ όλους τον πατέρα μου και τη μητέρα μου που με μεγάλωσαν με τις ίδιες αρχές που προσπαθώ κι εγώ να μεγαλώσω τα παιδιά μου. Πρώτα από όλα σεβασμός στον άλλο και αναγνώριση του καλύτερου χωρίς ζήλια.
Πάντα σκέφτομαι ότι η πρόοδος δεν σταματά, μπορείς σε οποιαδήποτε ηλικία να εξελίσσεσαι και πάντα πρέπει να έχεις συναίσθηση των γνώσεων σου. Από τη στιγμή που θεωρεί κάποιος ότι ξέρει τα πάντα, αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση.
Πάντα πρέπει να ξέρεις ότι υπάρχουν πράγματα που μπορεί να μάθεις, πάντα να έχεις υψηλούς στόχους και πάντα να στοχεύεις στην αριστεία. Πολλές φορές η διαδρομή είναι πιο σημαντική ακόμα και από αυτή! Στην πορεία αυτή μπορεί να αποκτήσεις τόσο πολλές γνώσεις ακόμα και αν δεν καταφέρεις να φθάσεις στη κορυφή. Σίγουρα θα έχεις πετύχει πολλά.
Πάντοτε θα πρέπει να κάνουμε μια προσωπική αναδρομή στο παρελθόν μας. Δυστυχώς όλα τρέχουν τόσο γρήγορα που ακόμα και αυτά τα λίγα δευτερόλεπτα που χρειαζόμαστε για αυτό, δεν τα έχουμε. Μέσα στην καθημερινότητα έχουμε άγχος, είμαστε απαιτητικοί, προχωράμε για το επόμενο και μετά για το μεθεπόμενο.
Η καλύτερη ψυχοθεραπεία που μπορεί να κάνει κάποιος είναι να κοιτάξει λίγο πίσω στο παρελθόν του για 2 λεπτά, τη στιγμή που χαλαρώνει, ή ακόμα και τη στιγμή που οδηγεί. Πως ήμουν πριν 5, 10, 15 χρόνια, δες πως είναι η ζωή μου τώρα! Πρέπει να ευχαριστούμε το Θεό που μας δίνει υγεία πρώτα από όλα και συγχρόνως να ντοπαριζόμαστε με αυτά που έχουμε πετύχει εμείς οι ίδιοι, γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος να επιβραβεύσουμε τους εαυτούς μας. Αν δεν επιβραβεύουμε εμείς τους εαυτούς μας, τότε δεν τους αγαπάμε!
Θεωρώ ότι είναι ευλογία που έχω μια πολύ καλή οικογένεια, το ιατρείο μου και ένα επάγγελμα που με εμπνέει! Μόνο αν η σχέση με τον άνθρωπο σου και την οικογένεια σου είναι ισορροπημένη μπορείς να σκεφθείς και να δημιουργήσεις και στον επαγγελματικό σου χώρο μιας και έχεις όλη την απαιτούμενη ηρεμία για σκέψεις και δημιουργικούς στόχους. Είναι σημαντικό να δημιουργείς και να εμποδίσεις την εμφάνιση της ρουτίνας και αυτό γίνεται μόνο αν αγαπάς κάτι και προσπαθείς να το εξελίσσεις. Σίγουρα δεν θα μιλούσα με τον ίδιο ενθουσιασμό, αν είχα μείνει μόνο στη Φαρμακευτική.
Το περιμένατε ότι θα ήταν τόσο ωραίο τόσο ενδιαφέρον;
Δεν το ήξερα, αλλά το ωραίο εμείς το φτιάχνουμε, θα μπορούσα να είχα σταματήσει εδώ και 15 χρόνια και να πω οκ σπούδασα, τελείωσα, βγάζω κάποια χρήματα! Δεν με εκφράζει όμως, αυτό.
Πιστεύω ότι αυτό που μετράει, είναι η εξέλιξη σε αυτό που αγαπάς και τότε μόνο μπορείς να το κάνεις με πάθος. Ακόμα και το καλύτερο Πανεπιστήμιο του κόσμου θα σου δώσει τις βασικές γνώσεις, ο τρόπος όμως, που κάποιος θα τις εξελίξει και θα τις εφαρμόσει εξαρτάται από το πάθος του για την επιστήμη.
Σίγουρα, στην Οδοντιατρική η εξέλιξη απαιτεί προσπάθεια και πολλά έξοδα για επένδυση σε γνώση και εξοπλισμό.
Βιογραφικό
Αποφοίτησε το 1982 από την Φαρμακευτική Σχολή και το 1988 από την Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1990 απέκτησε την ειδικότητα της Περιοδοντολογίας και το 1991 το Masters of Science από το Πανεπιστήμιο TUFTS της Βοστώνης. Το 1996 ήταν ο πρώτος Έλληνας στη χώρα μας που απέκτησε το Δίπλωμα του American Board of Periodontology, μιας εξαιρετικά σημαντικής κλινικής διάκρισης στην Αμερική και το 1997 ανακηρύχτηκε Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Από το 1991 μέχρι και σήμερα είναι Επιστημονικός Συνεργάτης της Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Επισκέπτης Επίκουρος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Tufts, Βοστώνης. Ανήκει στο Ελληνικό διδακτικό προσωπικό του GIDE (Global Institute of Dental Education) .
Έχει δημοσιεύσει πολυάριθμες επιστημονικές εργασίες και έχει συμμετάσχει σε πολλά σεμινάρια ως ομιλητής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει δημιουργήσει δύο εκπαιδευτικές ενότητες που απευθύνονται στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση των οδοντιάτρων και την εξοικείωση τους με τις πλέον σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές στη διαχείριση των μαλακών ιστών και στη χειρουργική του οστού.
Είναι Opinion Leader για την εταιρεία HU-FRIEDY μίας από τις μεγαλύτερες διεθνείς εταιρείες οδοντιατρικών εργαλείων στο τομέα της Περιοδοντολογίας, έχοντας επινοήσει χειρουργικά σετ εργαλείων για τη διαχείριση των μαλακών ιστών (GOUMENOS SOFT TISSUE SURGERY KIT – GSTSK) και τη διαχείριση του οστού (GOUMENOS OSSEOUS SURGERY KIT – GOSK), καθώς και για την εταιρεία KOMET, έχοντας επινοήσει ένα σετ χειρουργικών εγγλυφίδων οστού (GOUMENOS OSSEOUS BURS KIT-GOBK).
To 2012 δημιούργησε στο Facebook την ομάδα PERIOCARE.GR, τη παλαιότερη διαδικτυακή οδοντιατρική ομάδα στη χώρα μας, η οποία έχει ως στόχο την ανταλλαγή απόψεων μέσα από αναρτήσεις και ημερίδες Study Clubs, που συχνά έχουν φιλανθρωπικό χαρακτήρα. Διετέλεσε Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Περιοδοντολόγων.
Εξασκεί την Περιοδοντολογία και Εμφυτευματολογία από το 1992 στην Αθήνα. Από το 2014 έχει δημιουργήσει την οδοντιατρική κλινική PERIOCARE GOUMENOS Ε.Ε., μια πρότυπη οδοντιατρική μονάδα ασχολούμενη με τις πλέον σύγχρονες τεχνικές στο χώρο της Περιοδοντολογίας, Αισθητικής Οδοντιατρικής και Εμφυτευματολογίας.
